به گزارش خبرنگار ملکان – سمانه اسلامی ورکی
شلوغ بودن اورژانس بیمارستان ها به عنوان اولین محل مراجعه بیماران و همراهان آنها به مراکز درمانی، باعث می شود که شرایط کار در این بخش ها با سایر بخش های بیمارستانی تفاوت داشته باشد. در واقع، خدمت در بخش اورژانس بیمارستان، همواره با حاشیه های زیادی همراه است که از جمله آنها، می توان به کتک کاری و ضرب و شتم بین مردم عادی و کادر بیمارستانی اشاره کرد.
در این بین، کادر پرستاری و تیم پزشکی، بیش از سایر پرسنل اورژانس در معرض انواع خشونت ها و تهدیدهای بیماران و همراهان آنان قرار دارند و این وضعیت باعث شده گزارش های متعددی از گوشه و کنار کشور در خصوص ضرب و شتم پرستاران به گوش برسد.
مطالبی با محتوای «ضرب و شتم پزشک جراح عمومی از سوی همراهان یک بیمار در بخش اورژانس بیمارستان شهید بهشتی نوشهر» در فضای مجازی منتشر شد که نگرانی بسیاری از کاربران شبکه های اجتماعی و افکار عمومی استان مازندران را به همراه داشت .
حسین حاج منوچهری در این باره گفت: حوالی با انتقال یک بیمار بدحال سرطانی به بخش اورژانس بیمارستان نوشهر، پزشک جراح پس از معاینه این بیمار دستور دارد به بخش آی سی یو منتقل شود که این فرایند به سبب انجام اقدامات اولیه به طور طبیعی زمان‌بر شد. وی اظهار کرد : همراهان این بیمار بابت این موضوع، با الفاظ رکیک همراه با توهین و افترا با پزشک جراح نزاع کرده و او را مورد ضرب و شتم قرار می‌دهند. این مسوول گفت: متاسفانه این پزشک از ناحیه صورت و گردن دچار آسیب جدی شد و اکنون در خانه بستری است.
مدیر بیمارستان نوشهر گفت: عامل ضرب و شتم هم متواری شده و نیروهای امنیتی و انتظامی برای دستگیری وی در حال جست وجو هستند. این پزشک جراح از ۲ سال گذشته تاکنون به منظور ارائه خدمات به بیماران در بیمارستان نوشهر فعالیت دارد. این اتفاق اخرین مورد از مواردی از این دست نیست اردبیهشت امسال هم در بیمارستان تامین اجتماعی رازی چالوس اتفاق افتاده است.
رئیس بیمارستان تامین اجتماعی رازی چالوس با بیان این که، ضرب و شتم کادر درمان شوکه آور است، گفت: پیگیری قضایی ضاربان پرستار در بیمارستان چالوس در دست اقدام است.
دکتر فریبرز درویش افزود : این اتفاق در این بیمارستان رخ داد که متاسفانه همراهان و خود بیمار در اقداماتی کاملا غیر قانونی پرستار را مورد ضرب و شتم قرار دادند که از ناحیه سر و صورت به شدت آسیب دیده است.
وی اظهار کرد : این افراد به علت مراجعه زیاد بیماران آستانه تحمل آنان در ارائه خدمات پایین آمده بود که شروع به فحاشی و ضرب و شتم این پرستار که در نهایت او را زخمی کردند. این مسوول اظهار داشت : در زمان حاضر این پرستار یک شب در این بیمارستان بستری بوده و برای ادامه درمان هم اکنون در منزل بستری است.
رئیس بیمارستان تامین اجتماعی رازی چالوس گفت : هم اکنون شکایتی علیه ضاربان که دست کم چهار نفر بوده از سوی واحد حقوقی این مرکز درمانی انجام گرفته و امیدوارم هر چه زودتر به پرونده این افراد خاطی رسیدگی شود.
مجازات توهین به کادر درمانی
بر اساس قانون مجازات اسلامی چنانکه هر کس اعم از بیمار و بستگان به پرسنل درمانی در حین انجام وظیفه توهین کنند مشمول ۳ تا ۶ ماه حبس، شلاق تا ۷۴ ضربه و جزای نقدی می شوند.
مصادیق توهین عبارتند از: بکاربردن الفاظ رکیک و اهانت آمیز و تحقیر کننده، فحاشی و انجام هرگونه اقدامات عملی (ضربه) که دلالت بر توهین و تحقیر داشته باشند. ضروری است پرسنل درمانی در صورت وقوع جرایم ذکر شده با اطلاع مسئول ما فوق صورتجلسه حادثه را تنظیم واز مامورین انتظامی و امنیتی در خواست کمک نمایند. همچنین در قانون مجازات اسلامی (تعزیرات) در خصوص تمرد نسبت به مامورین دولت آمده است: – هرگونه حمله یا مقاومتی که با علم و آگاهی نسبت به مامورین دولت در حین انجام وظیفه آنان به عمل آید تمرد محسوب می شود و مجازات آن بشرح ذیل است: ۱ – هرگاه متمرد به قصد تهدید اسلحه خود را نشان دهد حبس از ۶ ماه تا دو سال ۲ – هرگاه متمرد در حین اقدام دست به اسلحه برد حبس از یک تا سه سال ۳ – در سایر موارد حبس از سه ماه تا یک سال تبصره – اگر متمرد در هنگام تمرد مرتکب جرم دیگری هم بشود به مجازات هر دو جرم محکوم خواهد شد.
موارد ضرب و شتم بیش از آمارهاست
نه تنها در بخش اورژانس بیمارستانی که پرستاران در بخش‌های پیش‌بیمارستانی هم از آسیب‌های ضرب و شتم همراهان بیماران در امان نمانده‌اند.
حسین کرمانپور، رئیس مرکز روابط عمومی و اطلاع رسانی وزارت بهداشت، درباره معضل خشونت علیه کادر درمان می گوید: در حال حاضر متاسفانه آمار منسجمی در این‌باره وجود ندارد و فقط بر اساس اطلاعات اخباری است که در شبکه‌های مجازی و این قبیل رسانه‌ها وجود دارد که البته آمار قابل اتکایی نیستند.
وی گفت : میزان خشونت نسبت به کادر درمان یا بهتر است بگوییم کادر سلامت، در کشور افزایش داشته است و خب این مسئله‌ای است که در سراسر دنیا وجود دارد و این معضل مختص به ایران نیست و در برخی از مواقع این خشونت منجر به قتل و مرگ و میر کادر سلامت شده است و به همین دلیل در دنیا به فکر برخورد با این خشونت افتاده و قوانین سفت و سختی را وضع کرده و کشورهایی مثل هند، چین و … این خشونت را با همین قوانین کنترل کرده‌اند. یکی از همین کشورهایی که با وضع قوانین محکم مثل تعیین مجازات طولانی زندان، آمار خشونت علیه کادر سلامت را کنترل کرده و کاهش داده‌اند، کشور پاکستان در همسایگی ایران خود ما است.
وزارت بهداشت مطالعات جدیدی را برای ارائه پیشنهادات خود مبتنی بر یک سری داده جهت ارائه به قوه قضائیه شروع کرده است و ۳ تا ۴ ماه آینده نهایی و ارائه می‌شود. پیشنهاد کلی ما به قوه قضائیه این است که قوانین موجود که حداقل مربوط به ۲۰ سال قبل و درباره مجازات توهین علیه کارکنان دولت است را بازنگری کرده و مجازات بازدارنده‌تری را برای موارد خشونت علیه کادر سلامت وضع کنند؛ قوانین موجود به هیچ وجه اثر بازدارندگی نداشته‌اند چون در صورت داشتن اثر باید شرایط بهتر می‌شد..
افزایش خشونت علیه کادر درمان
ولی‌الله وحدانی‌نیا، دکترای سیاست‌گذاری در خصوص افزایش خشونت علیه کادر درمان، به‌ویژه پزشکان و پرستاران، به تحلیل ابعاد مختلف این موضوع پرداخته است. وی ابتدا بر نقش برجسته رسانه‌ها در انعکاس و گاه بزرگنمایی وقایع تأکید کرد و گفت: در دنیای امروز که عصر فناوری اطلاعات و ارتباطات است، اخبار رویدادها به سرعت منتشر می‌شوند و گاه با بزرگنمایی همراه هستند. رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی می‌توانند نقش بسزایی در برجسته کردن یا تغییر شکل واقعیت داشته باشند. این مسئله نه تنها در حوزه سلامت بلکه در سایر بخش‌ها نیز قابل مشاهده است.
وی افزود: به عنوان مثال، در گذشته اگر حادثه‌ای مشابه در اورژانس بیمارستان رخ می‌داد، معمولاً محدود به همان محیط باقی می‌ماند. اما امروز، با وجود گوشی‌های هوشمند و اینترنت پرسرعت، افراد می‌توانند بلافاصله از صحنه فیلم‌برداری کنند و آن را به اشتراک بگذارند. این انتشار سریع در فضای مجازی موجب می‌شود که رویدادها بازتاب گسترده‌تری پیدا کنند و گاه واقعیت آنها دگرگون شود.
سابقه خشونت در کادر درمان
وحدانی نیا در مورد سابقه خشونت در کادر درمان اظهار کرد: ما در بحث بهداشت و درمان همیشه با یک شرایط بحرانی مواجه هستیم یعنی همیشه در جایی که خدمت بهداشت و درمان می‌خواهد ارائه شود به خصوص در بخش‌های اورژانس که اساساً بخش‌های ارائه خدمات بحرانی هستند در یک طرف، کادر درمانی هستند که باید به بیماری که وضعیت بحرانی دارد رسیدگی کنند و کادر درمان تحت استرس زیادی هستند که باید کارشان را درست انجام بدهند و جان افراد را نجات بدهند و از آن طرف خانواده بیماری هستند که آنها هم تحت یک فشار زیادی به خاطر این شرایط بحرانی قرار دارند و خود بیمار هم در یک طرف دارای شرایط بحرانی است به همین خاطر تمام تصمیمات کادر درمان در این شرایط، تصمیمات بحرانی هستند پس باید از این جنبه مدیریت بحران و در واقع از پشت لنز بحرانی بودن داستان هم به موضوع توجه بکنیم.
خشونت علیه کادر درمان، از جمله پزشکان و پرستاران، پدیده‌ای جدید نیست و در دهه‌های گذشته به دلیل نبود ابزارهای رسانه‌ای مدرن، این موارد کمتر به گوش عموم مردم می‌رسید.
وی گفت: در چنین بافت خدمتی پدیدار شدن خشونت علیه کادر درمان، از جمله پزشکان و پرستاران، پدیده‌ای جدید نیست. در دهه‌های گذشته نیز چنین اتفاقاتی رخ داده است، اما به دلیل نبود ابزارهای رسانه‌ای مدرن، این موارد کمتر به گوش عموم مردم می‌رسید. تجربه‌های گذشته نشان می‌دهد که این گونه حوادث در محیط‌های بیمارستانی همواره وجود داشته‌اند، اما امروزه با قدرت رسانه‌ها، به سطح جامعه کشیده شده و بازتاب بیشتری پیدا کرده‌اند.
توجه به عوامل اجتماعی و روانی در کاهش خشونت‌های پزشکی
برای ریشه‌یابی و کاهش این خشونت‌ها علیه کادر درمان، لازم است به عوامل چندگانه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و روانشناختی مرتبط با آن پرداخته شود
دکترای سیاست‌گذاری در پی حادثه تلخ از دست دادن یکی از پزشکان کشور، داوودی در یاسوج، گفت: در پی حادثه تلخی که برای این پزشک اتفاق افتاده است به همین شکل باید به موضوع نگاه کنیم که در یک شرایط بحرانی اتفاقی افتاده که در رسانه‌ها منعکس شده و ما از جزئیات پرونده اطلاعی نداریم و چیزی هم که من اطلاعات دارم در حد همان است که در رسانه‌ها انعکاس پیدا کرده. یک بیماری مراجعه می‌کند به بخش اورژانس با مشکل حمله قلبی و معمولاً حملات قلبی که در سن ۴۰ سال ۵۰ سال اتفاق می‌افتد حملاتی هستند که خیلی زود شروع می‌شوند و خیلی زود هم می‌تواند بیمار را به سمت مرگ ببرد و باید یک خط مراقبت سلامت حرفه‌ای پای کار باشد با امکانات و تجهیزات و آدم‌های حرفه‌ای تا آنها بتوانند به خوبی رسیدگی کنند و نگذارند که بیمار به سمت شرایط بدتر برود.
به گفته وی، ما فقط در جریان اتفاقی که افتاده است قرار داریم و از جزئیات این پرونده اطلاعی نداریم که آیا واقعاً قصوری اتفاق افتاده یا نه ولی آنچه که گفته می‌شود در روال طی شده ظاهراً پزشک و کادر درمان تبرئه می‌شوند. در آن طرف داستان خانواده بیماری است که می‌توانیم بگوییم به حال خودشان رها شدند آنها بالاخره ادعایی دارند و نتوانستند قانع شوند که اینجا عدالت برقرار شده. برای ریشه‌یابی و کاهش این نوع خشونت‌ها، لازم است علاوه بر توجه به تأثیر رسانه‌ها، به عوامل اجتماعی، اقتصادی و روانی مرتبط با آن پرداخته شود. آگاهی‌رسانی و اتخاذ سیاست‌های حمایتی مناسب می‌تواند در کاهش این پدیده مؤثر باشد.
وحدانی‌نیا در مورد اینکه چگونه این قضیه را تحلیل کنیم گفت: اگر بخواهیم این قضیه را تحلیل کنیم که چه اتفاقی افتاده، بهترین کار این است که ما آن را در سطوح مختلف تحلیل کنیم، یک بار در سطح فرد ببینیم که چه اتفاقی افتاده است و یک بار در سطح رابطه‌ای که بین فرد، پزشک و بیمار یا بین کادر درمان و بیمار است این بحث را تحلیل کنیم.
در سطح سیستم سلامت هم باید بررسی کنیم که اساساً سیستم به چه شکل کار می‌کند و در این جریانات به چه صورت عمل می‌کند و نارسایی‌ها و کم و کاستی‌ها چه چیزهایی هستند. در نهایت در سطح حکمرانی باید بررسی شود که اساساً سیستم حکمرانی آیا توانسته است آن حاکمیت قانونی و عدالت رویه‌ای که انتظار می‌رود را برقرار کند؟ آیا توانسته آن حس عدالت را به آن کسی که شاکی است از یک رویدادی بدهد یا نه؟
وی در پاسخ به این سوال که از اساس چرا چنین اتفاقاتی می‌افتد، یعنی فارغ از مورد خاصی که پیش آمده به صورت کلی خشونت علیه کادر درمان اساساً چه ریشه‌هایی دارد، مطرح کرد: خشونت علیه کادر درمان یکی از مسائل جدی در سراسر جهان است و پژوهش‌ها در دنیا نشان می‌دهند تا ۴۰ درصد از کارکنان درمانی تجربه خشونت را به اشکال مختلف (فیزیکی، روانی و کلامی) گزارش کرده‌اند. در ایران نیز این معضل به‌ویژه در شکل فیزیکی آن، مورد توجه قرار گرفته و نگرانی‌هایی جدی ایجاد کرده است.
خشونت محدود به حوزه سلامت نیست و در سطح عمومی جامعه نیز نمودهای فراوانی دارد.پژوهش‌های جهانی نشان می‌دهند تا ۴۰ درصد از کارکنان درمانی تجربه خشونت را به اشکال مختلف (فیزیکی، روانی و کلامی) گزارش کرده‌اند.
وحدانی نیا عنوان کرد: با این حال، خشونت محدود به حوزه سلامت نیست و در سطح عمومی جامعه نیز نمودهای فراوانی دارد. نمونه‌ای از این رفتارهای خشونت‌آمیز، به واقعه‌ای در یزد بازمی‌گردد؛ جایی که یک زن در واکنش به مزاحمت دو مرد، با چاقو به راننده یکی از خودروها حمله کرد و وی را به قتل رساند. این حادثه که تنها از یک تنش ساده در خیابان آغاز شده بود، نشان‌دهنده سطح بالای خشم و عصبانیت در رفتارهای عمومی جامعه است. این وضعیت، نیازمند بررسی‌های جامعه‌شناسی و روان‌شناسی اجتماعی عمیق است. این گونه رفتارها که فراتر از نظام سلامت در بخش‌های مختلف جامعه دیده می‌شود، نشان‌دهنده لزوم توجه به ریشه‌های فرهنگی، اجتماعی و روانی خشونت است.
