به گزارش ملکان:سرویس اجتماعی – سمانه اسلامی
فصل پاییز که از راه می‌رسد، نوای دلنشین مرال‌ها در دل جنگل‌های هیرکانی طنین‌انداز می‌شود. این صدا که به گاوبانگی معروف است، نشانه آغاز فصل جفتگیری این گونه ارزشمند و یکی از زیباترین جلوه‌های طبیعت است. اما در پس این زیبایی، تهدید بزرگی کمین کرده است: شکار بی‌رویه.
مرال‌ها، بزرگ‌ترین پستانداران علف‌خوار جنگل‌های هیرکانی، به دلیل شکار بی‌رویه و تخریب زیستگاه، جمعیتشان به شدت کاهش یافته است. فصل گاوبانگی، زمانی که مرال‌ها برای جفتگیری از پناهگاه‌های خود خارج می‌شوند و صداهای بلندتری تولید می‌کنند، بهترین فرصت برای شکارچیان غیرقانونی است
حامد تیزرویان عکاس حیاتِ وحش و فعال محیط زیستی در تازه‌ترین ثبت تصویر خود با انتشار ویدئویی در صفحه شخصی‌اش، حضور سرخوشانه مرال‌ها در بخش‌هایی از البرز مرکزی شمالی را به تصویر کشیده و گفته”امیدوارم آنهایی که این عظمت را دوست دارند در ایام پیش روی گاوبانگی به محیط‌بانان کمک کنند.”
شهریور سرآغاز نعره مستانه مرال‌ها به عنوان سلاطین با شکوه جنگل هیرکانی است که برای یافتن جفت مناسب بانگ سرخوشانه سر می‌دهند اما گاهی به جای شنیدن جواب عاشقانه یک مرال ماده، بهره‌ای جز گلوله شکارچیان نمی‌برند در این پیوند چادرهای گاوبانگی برای حفاظت از این گونه های جانوری از سوی محیط زیست در طبیعت استان برپا شده است.
مرال‌ها جمعیت به شدت نگران کننده‌ای دارند و به‌دلیل شکار بی‌رویه، روز به روز از تعداد آنها کاسته می‌شود و یکی از زمان‌هایی که فرصت تعرض به این گونه را در اختیار شکارچیان قرار می‌دهد، فصل گاو بانگی یا به زبان محلی‌ها «ورزاچمر» است.
گاو بانگی فعالیت پر سر و صدای گوزن نر همزمان با فصل جفت گیری برای تعیین قلمرو است که در آن گوزن نر برای تعیین قلمرو به جنگ با دیگر نرها می رود و با ایجاد صدایی شبیه صدای گاو اهلی، گوزن های ماده را به حضور در محدوده قلمرو خود فرا می‌خواند.
در فصل گاوبانگی اگر گوزن نر صدای همجنس نر دیگری را در قلمرو خود بشنود با سرعت به سمت صدا حرکت می کند تا گوزن مهاجم را از قلمرو خود خارج کند.
همچنین در فصل گاوبانگی، گوزن های نر جوان که موفق به تعیین قلمرو نشده اند از قلمرو نرهای بزرگ تر رانده شده و به حاشیه مناطق جنگلی پناه آورده و به آسانی در تیررس شکارچیان گرفتار می شوند.
علاوه بر آن، گوزن ها در فصل جفتگیری به دلیل ترشح هورمون از هوشیاری و تمرکز بالایی در شناسایی و فرار از دام شکارچیان برخوردار نبوده و به آسانی طعمه صیادان می شوند.
به دلیل آسیب پذیر شدن گوزن ها در فصل گاوبانگی، محیط بانان زیستگاههای مرال در مناطق جنگلی گلستان اقدام به برپایی پست های موقت گاوبانگی به وسیله چادر در نقاط حساس کرده و حفاظت از گوزن ها را تشدید می کنند و این در حالیست که در سایر ایام سال، شکار مرال به دلیل پوشش انبوه زیستگاه های جنگلی و هشیاری گوزن ها با مشقت بیشتری همراه است.
چادرهای گاوبانگی در ۲ نقطه بنا می شوند، تعدادی در راس ارتفاعات و پرتگاه‌های مسلط به پهنه‌های جنگلی مستقر می شوند که از آن بیشتر برای سرشماری و ثبت صدای مرال و شمارش این گونه استفاده می شود به طوریکه محیط بانان با ثبت صدای مرال و نقاطی که صدا از آن مناطق به گوش می رسد برآوردی حدودی از جمعیت مرال ها به دست می آورند و اگر احیانا صدای تیری به گوش برسد به سایر محیط بانان اطلاع می دهند.
برپایی ۲۵ چادر گاوبانگی در طبیعت مازندران
در همین زمینه مسئول حیات‌وحش اداره کل حفاظت محیط‌زیست مازندران گفت: بیش از ۲۵ چادر گاوبانگی برای حفاظت تابستانه ازسوی محیط زیست در زیستگاههای مرال استان مازندران برپا شده است.
کوروس ربیعی در جمع خبرنگاران اظهار کرد: فصل گاوبانگی، دوره حساس برای حفاظت از مرال است که در این دوره گله‌های مرال دست به انتخاب گله می‌زنند.
وی افزود: این مرحله که یک دوره یکماهه است بسته به تعداد جمعیت مرال‌ها دارد و با بروز بانگ همراه است.
مسؤول حیات‌وحش اداره کل حفاظت محیط‌زیست مازندران گفت : امسال بیش از ۲۵ چادر گاوبانگی برای حفاظت تابستانه ازسوی محیط زیست در زیستگاههای مرال استان مازندران برپا شده است.
تخریب زیستگاه، بلای جان مرال‌ها
مرال‌ها، این نگین‌های درخشان جنگل‌های هیرکانی، با چالش‌های جدی برای بقای خود روبرو هستند. اگرچه شکار بی‌رویه یکی از مهم‌ترین عوامل تهدید این گونه ارزشمند محسوب می‌شود، اما عوامل دیگری نیز نقش بسزایی در کاهش جمعیت مرال‌ها ایفا می‌کنند.
تبدیل جنگل‌ها به زمین‌های کشاورزی و مناطق مسکونی، قطع بی‌رویه درختان و آتش‌سوزی‌های گسترده، زیستگاههای مرال‌ها را به شدت کاهش داده است. ساخت جاده‌ها و سدها نیز با تکه‌تکه کردن زیستگاه‌ها و تغییر رژیم آبی، به این حیوانات آسیب می‌رساند.
افزایش دما، خشکسالی و رویدادهای شدید آب و هوایی ناشی از تغییر اقلیم، بر منابع غذایی و آبی مرال‌ها تأثیر گذاشته و شرایط زندگی آنها را دشوارتر کرده است.
بیماری‌ها و آلودگی، عوامل تهدیدکننده دیگر
انتقال بیماری‌ها از دام‌های اهلی به مرال‌ها و آلودگی آب و خاک ناشی از فعالیت‌های انسانی، سلامت این حیوانات را به خطر انداخته است. همچنین، آلودگی صوتی ناشی از فعالیت‌های صنعتی و افزایش تردد خودروها، بر رفتار و ارتباطات مرال‌ها تأثیر منفی گذاشته است.
با هم می‌توانیم آینده‌ای روشن برای مرال‌ها رقم بزنیم.
