به گزارش ملکان،سرویس اجتماعی – سمانه اسلامی
مازندران، سرزمین سبز ایران، امروز در زیر حجم انبوهی از زباله نفس می‌کشد. این بحران زیست‌محیطی نه تنها زیبایی‌های طبیعی استان را تهدید می‌کند، بلکه سلامت مردم و اقتصاد منطقه را نیز به مخاطره انداخته است
اگرچه حکم قطعی دادگاه تجدید نظر مازندران مبنی بر جابه‌جایی سایت زباله انجیلسی بابل و پشت‌کوه کیاسر در قلب جنگل‌های هیرکانی عملیاتی شد، اما با رها شدن این سایت‌ها افزون بر تحمیل هزینه سنگین حمل پسماند به خارج از استان بر شهروندان، همچنان شیرابه زباله این سایت‌ها بدون تصفیه در طبیعت جاری و وارد آب‌های زیرزمینی می‌شود. معضلی که از بلای جان طبیعت فراتر رفته به جان و جیب مردم رسیده است.
۲۵ استاندار استان مازندران در چند دهه اخیر یکی پس از دیگری حل معضل زباله این استان را نخستین و اولویت دارترین برنامه خود اعلام کرده‌اند اما اکنون معضل پسماند این روزها از بلای جان طبیعت فراتر رفته و تبدیل به بلای جان و جیب ساکنان شده است.
تازه‌ترین رویداد تبعات اجرای یک حکم قضایی است که باعث مشکلات و معضلات دیگری شده است. با اجرای حکم قطعی دادگاه تجدید نظر مازندران مبنی بر جابه‌جایی سایت زباله انجیلسی بابل و پشت‌کوه کیاسر؛ حالا معضلی تازه سلامت محیط زیست، آب‌های زیرزمینی و سلامت روستا‌‌نشینان مازندرانی را به چالش کشیده است. پس از اجرایی شدن حکم دادگاه مبنی بر ممنوعیت تخلیه زباله در این دو سایت، اکنون با جلوگیری مردمی از فعالیت کارخانه کمپوست انجیلسی بابل و محل دفن پشت کوه کیاسر ساری، این سایت‌ها در شرایطی رها شده‌اند که مشکلات زیست محیطی آن دوچندان شده است. یعنی با توقف سایت‌ها در عمل دستگاه‌های اجرایی به دلیل حکم دادگاه نمی‌توانند ورود پیدا کنند و روزانه بیش از ۱۰۰ متر مکعب شیرابه زباله تنها در این ۲ مرکز در طبیعت رها می‌شود. خطرهای نفوذ شیرابه به طبیعت از سایت‌های زباله‌های تعطیل شده بابل و ساری در حالی است که این ۲ شهرداری بزرگ مازندران ماهانه هزینه‌ای بیش از ۲۳۰ میلیارد ریال بابت حمل زباله به خارج استان متقبل می‌شوند که در واقع از جیب شهروندان گرفته می‌شود.
اکنون ظرفیت تخلیه زباله در ۱۶۰ هکتار از سایت‌های دفن زباله استان که در دل عرصه‌های طبیعی قرار دارند، تکمیل شده است و در واقع باید این مراکز نیز تعطیل شوند، از سوی دیگر به دلیل نبود تصفیه‌خانه استاندارد، جاری شدن و نفوذ شیرابه‌ها همچنان چه در سایت‌های تعطیل شده و چه مراکز فعال استان وجود دارد.
طرح‌های نیمه‌کاره برای حل معضل زباله
پیامدهای معضل لاینحل زباله های مازندران تا سه سال پیش فقط تخریب و آسیب رساندن به محیط زیست و عرصه های طبیعی مازندران بوده است، اما با توجه به برنامه ریزی های متعدد و ایجاد ۱۰ پهنه برای ایجاد کارخانه کمپوست و زباله سوز نوشهر و ساری، همچنان این طرح ها نیمه تمام رها شده است، در نتیجه با تعطیل شدن سایت های زباله با حمل زباله ها به خارج از استان امروز شهروندان هزینه سنگینی را متقبل می شوند.
نکته جالب این که طبق بررسی تاریخی از سه دهه گذشته علاوه هزینه هایی که شهرداری های مازندران بابت دعوت کارشناسان بخش خصوصی و دولتی کشورهای پیشرفته برای حل معضل زباله استان با هدف ایجاد کارخانه کمپوست و زباله سوز متحمل شدند، مسوولان استان و شهرداری ها و شوراهای شهرهای استان دستکم ۴۰ سفر خارجی به کشورهای اروپایی از جمله آلمان داشته اند تا از این راه با روش های مدرن کشورهای توسعه یافته برای حل معضل زباله آشنا شوند، سفرهایی که تاکنون نتایج ملموسی برای استان در پی نداشته است.
زباله مازندران مشکلی است که پس از گذشت سال ها همچنان مسوولان ارشد استان را در چگونگی دفع بهداشتی، سوزاندن، گرفتن انرژی برق و ساخت کارخانه کمپوست سر در گم نگه داشته و این طلای سیاه بلای جان طبیعت استان شده است.
این که پسماند در کشورهای پیشرفته به عنوان طلای سیاه محسوب شده و زباله ها خرید و فروش می شود و یا این که کارخانه های زباله سوز و کمپوست بدون هیچ گونه بوی تعفن در دل شهرها ها و عرصه های طبیعی این کشورهای فعال است، از اظهارات همیشگی مسوولان در جلسات مختلف مدیریتی و ساماندهی پسماند مازندران است. اما نتیجه این همه بازدید های میدانی و وجود اظهارت کارشناسی همچنان «مدیریت پسماند مازندران؛ نقطه سر خط» و یا «مدیریت پسماند مازندران روی دور باطل»!
معضل پسماند سال های طولانی است که گریبان‌گیر مازندران سرسبز است و در برهه های مختلف سه دهه گذشته در برخی مناطق تبدیل به بحران چند وجهی شد. مثلا در دهه ۷۰ معضل زباله در انجیلسی شهرستان بابل تبدیل به بحران اجتماعی و امنیتی شده بود. زباله شهرستان ساری هم چند سال پیش وضعیت مشابهی پیدا کرد. در شهرستان آمل وجه زیست محیطی این معضل به سنگی بزرگ جلوی پای اجرای بزرگ ترین سد استان تبدیل شده است. قصه تلخ دپوی زباله در سواحل محمودآباد همچنان نقل محافل است.
یوسف نوری استاندار فعلی مازندران در جلسه مدیریت پسماند استان در مهر‌ماه امسال گفت که مشکل زباله‌های استان به دلیل اهمیت حفاظت از زمین و شکنندگی زیست محیطی باید به صورت فرا‌سرزمینی حل و فصل شود، موضوعی که طی چهار دهه همچنان به صورت شعاری مطرح است. نماینده عالی دولت در مازندران این نکته را مطرح کرد که مشارکت در حوزه مدیریت پسماند مازندران ضعیف و همه اظهارات در حد شعار باقی مانده است، به اعتقاد استاندار مازندران همچنین محدودیت‌های اجتماعی، خرده فرهنگ‌ها همراه با تعصب، مرز‌بندی‌های قومی، طایفه‌ای، شهرستانی و روستایی سبب شد تا پسماند مازندران به مرحله بحران برسد. بنا بر آمار شرکت آب و فاضلاب مازندران، بیش از ۹۰ درصد آب مازندران از سفره‌های زیرزمینی تأمین می‌شود و این سفره‌ها از آب باران و رودخانه تغذیه می‌شوند و اگر به نحوه دفع شیرابه‌های زباله‌ها توجه نشود، بحران بهداشتی ناشی از زباله‌ها دامنگیر تمامی جمعیت استان و کشور خواهد شد. دفع غیر‌بهداشتی زباله‌ها در تمام شهرها، دفع فاضلاب‌های خانگی روستایی در حاشیه منازل مسکونی به دلیل نبود سامانه مناسب فاضلاب و بالا بودن سطح آب‌های زیرزمینی، دفع غیر‌استاندارد فاضلاب‌های صنعتی، آلودگی رودخانه‌ها و دریا و تخریب جنگل و مرتع از مشکلات محیط زیست استان مازندران است.
طبق آمار رسمی ۴۳ درصد از حدود چهار هزار تن زباله‌های تولیدی مازندران مربوط به روستاهاست که نگرانی‌های زیادی را با توجه به حساسیت محیط زیست این مناطق ایجاد کرده و رفع این معضل فراگیر به تأکید کارشناسان و دهیاران نیازمند حمایت مسئولان، فرهنگ‌سازی و آموزش است.
تکمیل ظرفیت سایت های دفن زباله
رئیس اداره مدیریت زیست محیطی آب، خاک و پسماند اداره کل حفاظت محیط زیست مازندران در گفت‌و‌گویی با ایرنا ضمن تأیید تولید شیرابه زباله در سایت‌های دفن زباله و رها شدن در طبیعت، گفت: اکنون به دلیل حکم دادگاه ورود به سایت‌های انجیلسی و پشت‌کوه کیاسر ساری ممنوع شده است و عملاً علاوه بر توقف حمل و دفع زباله در این مناطق، فعالیت تصفیه شیرابه نیز تعطیل شده است.
فرید فخاری به تکمیل ظرفیت سایت‌های دفن زباله در سطح ۱۶۰ هکتار از عرصه‌های طبیعی اشاره کرد و افزود: اکنون زمین برای دفن زباله درسایت‌ها وجود ندارد و همواره انباشت زباله در ارتفاع روی هم صورت می‌گیرد.
