خرید تضمینی محصولات استراتژیک کشاورزی در استان مازندران

به گزارش ملکان – سمیه کریمی

با اجرای طرح خرید تضمینی محصولات استراتژیک کشاورزی توسط شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران، اداره کل غله و خدمات بازرگانی استان مازندران نیز مراکز خرید تضمینی را تجهیز و راه اندازی نموده و با به کارگیری عاملین تشخیص و ذیحساب و با همکاری دستگاه های دیگر از جمله سازمان جهاد کشاورزی ، سازمان تعاونی روستایی و  بانک کشاورزی اقدام به خرید تضمینی محصولات کشاورزی از جمله گندم ، کلزا ، سویا و آفتابگردان نموده است.

وزارت جهاد کشاورزی در سال ۱۴۰۳ ، در راستای منویات مقام معظم رهبری و تحقق شعار سال (( جهش تولید با مشارکت مردم )) خرید تضمینی دانه های روغنی از کشاورزان را به عهده بخش خصوصی قرار داد ؛ بدین ترتیب خرید این محصولات در سال جاری توسط شرکت بازرگانی دولتی ایران و ادارات کل غله در استان ها صورت نگرفت.

خرید تضمینی گندم:

در سال ۱۴۰۲ از حدود ۵۸ هزار هکتار سطح زیرکشت گندم در استان مازندران بیش از ۱۱۸ هزارتن از این محصول از کشاورزان گندمکار خریداری شد. اداره کل غله و خدمات بازرگانی استان با راه اندازی ۳۲ مرکز خرید تضمینی ، شرایط مناسبی را برای تحویل گندم حتی در مناطق کوهستانی و صعب العبور برای کشاورزان فراهم آورد.

خرید تضمینی گندم توسط دولت در سال گذشته با قیمت پایه ۱۵ هزارتومان صورت گرفت و در مجموع رقمی بالغ بر ۱۷۶۳ میلیارد تومان به کشاورزان گندمکار استان پرداخت شد.

در سال ۱۴۰۳ نیز اداره کل غله مازندران با راه اندازی ۳۲ مرکز خرید تضمینی ، تا پایان مرداد ماه موفق به دریافت ۱۰۵ هزارتن گندم از کشاورزان استان با نرخ پایه ۱۷هزار و ۵۰۰ تومان شد و مطالبات آنها طبق اسناد ثبت شده در سامانه بانک عامل به صورت متمرکز توسط دولت در حال پرداخت می باشد. شایان ذکر است تا پایان مرداد ماه، ۶۶ درصد مطالبات گندمکاران استان یعنی حدود ۱۲۰۰ میلیارد تومان به حساب آنها واریز شد و با پیگیری‌هایی که توسط مدیران استان صورت گرفت، پرداخت مابقی مطالبات گندم‌کاران نیز توسط دولت در دستور کار قرار گرفته و با تخصیص منابع لازم پرداخت خواهد شد.

خرید تضمینی دانه های روغنی:

در سال گذشته به منظور حمایت از تولید محصولات کشاورزی و همچنین تامین روغن خام مورد نیاز کشور، خرید تضمینی دانه‌های روغنی از جمله کلزا، سویا ، آفتابگردان و … توسط شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران صورت گرفت و اداره کل غله و خدمات بازرگانی استان مازندران نیز با راه اندازی ۱۷ مرکز خرید تضمینی دانه های روغنی بیش از ۹ هزارتن کلزا و نزدیک به ۳ هزارتن سویا از کشاورزان استان خریداری کرد.

خرید تضمینی دانه روغنی کلزا در سال ۱۴۰۲ با نرخ پایه ۳۰ هزارتومان و دانه روغنی سویا با نرخ ۳۳ هزارتومان صورت گرفت و کشاورزان استان بابت تحویل این محصولات به مراکز خرید تضمینی اداره کل غله مازندران رقمی بالغ بر ۳۵۰ میلیارد تومان از دولت دریافت نمودند.

همانطور که پیشتر در این گزارش اشاره شد وزارت جهاد کشاورزی در سال ۱۴۰۳ ، در راستای منویات مقام معظم رهبری و تحقق شعار سال خرید تضمینی دانه های روغنی از کشاورزان را به عهده بخش خصوصی قرار داد و  خرید این محصولات در سال جاری توسط شرکت بازرگانی دولتی ایران و ادارات کل غله در استان ها صورت نپذیرفت.

خرید توافقی برنج پرمحصول در سال  ۱۴۰۲ :

اداره کل غله و خدمات بازرگانی استان مازندران با ابلاغ شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران و در راستای سیاستهای حمایتی دولت از کشاورزان به منظور رونق بخشی به بازار برنج کشور در سال ۱۴۰۲ نسبت به عقد قرارداد با تشکلهای صنفی شالیکوبی داران و تعاونی روستایی استان برای خرید انواع برنج پرمحصول از جمله ندا و شیرودی از کشاورزان شالیکار مازندرانی که محصول تولیدی سال ۱۴۰۱ آنها در انبار مانده اقدام نمود و پس از ارزیابی توسط کارشناسان خبره محلی و کارشناسان مرکز تحقیقات برنج استان ، ۱۱ هزار و ۱۷۷ تن از این محصولات (شامل ۱۳۵۵ تن ندا و ۹۸۲۲ تن شیرودی) را از مراکز طرف قرارداد تحویل گرفت.  در این سال بیش از ۴۴۵ میلیارد تومان بابت خرید این محصولات به برنج کاران مازندرانی پرداخت شد.

خرید تضمینی گندم با رطوبت بالا در مناطق کوهستانی استان در سال ۱۴۰۲ :

در فصل خرید تضمینی گندم سال ۱۴۰۲ ، به دلیل شرایط آب و هوایی در زمان برداشت محصول در مناطق کوهستانی ، رطوبت گندم بالاتر از جدول پاکی خرید تضمینی بود که طبق دستورالعمل خرید ابلاغی قابلیت خرید از کشاورزان را نداشت و این موضوع ، نارضایتی کشاورزان مناطق کوهستانی و بروز چالش جدی در استان را در پی داشت که با تدابیر صورت گرفته توسط استاندار محترم و برنامه ریزی مناسب توسط اداره کل غله و خدمات بازرگانی و همکاری سایر دستگاه های ذیربط ، بیش از ۳۰ هزار تن گندم با رطوبت بالا خریداری و طی هماهنگی های انجام شده در ساختاری مناسب و علمی و جداسازی و تفکیک گندمهای دریافتی ، بدون پایین آمدن کیفیت آرد در چرخه مصرف قرار گرفت.

با تدابیری که صورت گرفت ، از ورود زیان به کشاورزان مناطق کوهستانی که اغلب تنها درآمد آنها از محل فروش گندم تامین می شد جلوگیری به عمل آمد.

تامین گندم و آرد مورد نیاز مصرفی استان

در استان مازندران سالانه به طور متوسط ۳۹۰ هزارتن آرد برای پخت در نانوایی ها مصرف می گردد که به منظور تولید این میزان آرد می بایست حدود ۴۵۰ هزارتن گندم تامین گردد.

تامین این میزان گندم در استان مازندران از مبادی متنوعی صورت می گیرد ؛ بخشی از آن توسط خرید تضمینی داخل استان که در سال گذشته این رقم برابر ۱۱۸ هزارتن بوده و در سال جاری نیز تاکنون ۱۰۵ هزارتن گندم در داخل استان خریداری شد و مابقی گندم مورد نیاز استان می بایست از طریق خرید تضمینی سایر استان ها و واردات از کشورهای دیگر تامین گردد.

در سال ۱۴۰۲  بالغ بر ۱۹۰ هزارتن گندم از طریق خرید تضمینی سایر استان ها و بیش از ۱۱۶ هزار تن گندم خارجی نیز از کشورهای دیگر وارد سیلوهای استان مازندران شد.

در سال جاری نیز علاوه بر خرید تضمینی گندم در استان، ۱۳۵ هزارتن گندم تا پایان مردادماه از محل تولیدات داخلی سایر استان ها و بیش از ۳۴ هزارتن گندم خارجی برای مصرف استان تامین گردید.

کیفیت گندم و آرد استان :

گندم های موجود در استان با توجه به حجم بالای تامین این کالای استراتژیک از مبادی متنوع ، کیفیت متنوعی نیز خواهد داشت که به منظور تامین یک گندم یکسان و مطلوب در سراسر استان نیاز به تامین گندم با کیفیت بالا و اختلاط مناسب آن ها در سیلوی مرکزی نکا می باشد.

به منظور تامین آرد با کیفیت مطلوب با پیگیری هایی که صورت گرفت، نزدیک به ۸۰ درصد از گندم های موجود در استان از کیفیت بالایی برخوردار بوده و در تامین آرد مناسب و با کیفیت مطلوب تاثیر بسزایی داشته است.

تامین گندم از طریق حمل ریلی :

به منظور کاهش هزینه های تمام شده جابجایی کالا ، با پیگیری های به عمل آمده بیش از ۸۷ هزارتن گندم در سال گذشته و ۲۸ هزار تن گندم ابتدای سالجاری تا پایان مرداد از طریق خطوط ریلی به سیلوی بتنی شهید میرزاپور شهرستان نکا حمل گردید.

سیاست استفاده از خطوط ریلی برای جابجایی کالاهای اساسی با توجه فراهم بودن امکان تخلیه گندم در سیلوی نکا موجب کاهش بار ترافیکی جاده ها ، کاهش تصافات جاده ای ، آلایندگی کمتر ، کاهش هزینه های سوخت و سرعت عمل در ورود کالا به استان می شود.

واردات گندم و روغن از کشورهای همسایه دریای خزر :

به منظور استفاده از ظرفیت بنادر مازندران جهت تسریع در حمل و صرفه جویی در تامین کالاهای اساسی و کاهش هزینه های تمام شده برای بخش های تولیدی و ارتقای کیفیت محصولات تولید شده ، پس از یک وقفه یکساله پیگیری های خوبی از سوی مسئولین استان برای تحقق واردات و تامین مواد اولیه کیفی در سال ۱۴۰۳ صورت گرفت و از ابتدای سال تا پایان مرداد نزدیک به ۱۷ هزارتن گندم با کیفیت بالا از کشورهای همسایه دریای خزر وارد بندر امیرآباد و حمل به مراکز ذخیره سازی استان گردید.

توجه ویژه به توسعه زیرساخت های تجاری استان و بهره برداری از ظرفیت بنادر شمالی در شرایط کنونی علاوه بر تامین مواد اولیه واحدهای تولیدی و کالاهای اساسی و استراتژیک کشور می تواند فرصت مناسبی برای افزایش تراز تجاری و رونق اقتصادی و توسعه مبادلات تجاری با کشورهای حاشیه خزر باشد.

برآورد حجمی موجودی گندم کارخانجات آرد استان مازندران

آرد ماده اولیه نان (قوت اصلی مردم ایران) و از نظر حجم بالای یارانه، مهمترین کالای دولتی است. دولت پس از تامین گندم، ضمن پرداخت یارانه سنگین ، این کالای استراتژیک را با قیمت یارانه ای در اختیار کارخانجات تولیدی آرد قرار می دهد و کارخانجات نیز پس از استحصال آرد ملزم به فروش آن با قیمت مصوب در سامانه فروش آرد و قرار دادن در چرخه تامین نان می باشند.

با این وصف ، اداره کل غله و خدمات بازرگانی استان مازندران به منظور حفظ و حراست از یارانه ای که صرف حفظ این کالا در سبد غذایی عموم مردم می گردد ، به طور مستمر بر موجودی گندم امانی نزد کارخانجات آرد استان نظارت داشته و به برآورد حجمی آن در دوره های مختلف می پردازد.

در همین راستا کارشناسان اداره کل غله مازندران در سال ۱۴۰۲، با ۱۴۷ بازدید و از ابتدای سال ۱۴۰۳ تا پایان مردادماه با ۴۵ بازدید در حفظ و نگهداری این امانت کوشیدند تا هرگونه سوءاستفاده و تصرف غیرقانونی در این گندم های امانی صورت نگیرد.

درجه بندی کارخانجات آرد استان

درجه بندی کارخانجات آرد استان مازندران بر اساس شیوه نامه ابلاغی توسط کمیته استانی متشکل از نمایندگان دستگاههای ذیربط (ازجمله استانداری، دانشگاه علوم پزشکی، اداره کل صمت، اداره کل جهاد کشاورزی، اداره کل استاندارد، اداره کل غله و انجمن صنفی کارخانجات آرد) انجام شد.

بر این اساس و طبق درجه بندی انجام شده برای ۲۱ کارخانه آرد استان مازندران ۵ کارخانه حائز درجه یک ، ۱۰ کارخانه حائز درجه دو و ۶ کارخانه نیز حائز درجه سه گردیدند.

تدوین شیوه نامه سهمیه بندی کارخانجات آرد برای نخستین بار

در راستای ساماندهی و استانداردسازی تخصیص سهمیه آرد به کارخانجات و شفاف سازی در این خصوص به منظور تخصیص عادلانه سهمیه گندم به کارخانجات آرد استان با برگزاری جلسات متعدد کارشناسی با حضور نمایندگان دستگاههای ذیربط، برای نخستین بار شیوه نامه سهمیه بندی کارخانجات آرد با لحاظ امتیاز درجه بندی و همینطور امتیاز شاخصهای عملکردی کارخانجات به صورت توامان (با سهم بری هر کدام به میزان ۵۰%) تهیه و تدوین و پس از تصویب در کارگروه استان، در جلسات ماهانه کارگروه تعیین سهمیه کارخانجات آرد استان (متشکل از نمایندگان دستگاههای دیربط) اجرایی و استفاده گردید.

شایان ذکر اینکه در بخش شاخصهای عملکردی کارخانجات با نظرخواهی از کلیه دستگاههای مرتبط، نهایتاً ۱۵ شاخص مد نظر دستگاههای ذیمدخل (شامل خريد به موقع گندم، تولید و تحویل به موقع آرد و سبوس زیر چانه، پیگیری  لازم جهت حمل گندم تخصیصی از سایر استانها، اختلاط صحیح و نگهداری مناسب گندم، توانایی بازاریابی و فروش آرد، ثبت اطلاعات در سامانه های جامع انبارها و تجارت، رعایت درصد استحصال سبوس، وضعیت رضایت مندی نانوایان، ثبت خوداظهاری کیفی گندم و آرد در سامانه غله، نصب و آماده  بکار بودن دوربین، نداشتن مغایرت در برآورد حجمی، تحویل به موقع سبوس دامی، رعایت وزن کیسه آرد و سایر ضوابط بسته بندی محصول، آرد کیسه گیری شده آماده تحویل و تعامل با دستگاههای اجرایی) با امتیازات مختلف در نظر گرفته شده که عملکرد کارخانجات در زمینه شاخصهای مذکور همه ماهه در جلسه کارگروه تعیین سهمیه بررسی و امتیاز هر کارخانه مشخص و در نهایت سهمیه آرد ماهانه هر کارخانه براساس امتیاز مکتسبه مشخص می گردد.

توزیع آرد در استان

در استان مازندران ۴۶۲۷ نانوایی یارانه ای شامل نوع۱ و ۲ و همچنین ۶۶ واحد خبازی یارانه ای نوع ۶ (معروف به آزادپز)  و ۱۶۱ واحد پخت نان فانتزی و حجیم مشغول به فعالیت هستند و این یعنی در استان مازندران نزدیک به دوبرابر سرانه کشوری واحد خبازی وجود دارد. (وضعیت سرانه این استان هر ۶۳۰ نفر یک واحد خبازی می باشد در حالیکه در کشور به ازای هر ۱۳۰۰ نفر یک واحد فعالیت دارد).

این تعداد نانوایی یارانه ای در سال گذشته مجموعا بیش از ۳۸۴ هزار و ۲۵۴ تن آرد را تبدیل به نان نموده و در سطح استان به شهروندان و مسافرین ارائه داشته اند. در سال ۱۴۰۳ نیز از ابتدای سالجاری تا پایان مرداد بیش از ۱۵۸ هزار و ۱۳۹ تن آرد در اختیار این واحدهای صنفی قرار گرفت.

در سال گذشته حدود ۶ هزار و ۵۳۵ تن آرد نیز به صنف و صنعت استان اختصاص یافت که شامل قنادی ها ، کارخانجات کیک و کلوچه و ماکارونی و … می باشد. در سال ۱۴۰۳ از ابتدای سال تا پایان مرداد نزدیک به ۲هزار و ۹۰۰ تن آرد در اختیار این فعالان اقتصادی قرار گرفت.

شایان ذکر است در سال ۱۴۰۲ بیش از  ۱۳ هزار تن و در سال ۱۴۰۳ از ابتدای سال تا پایان مرداد بیش از ۱۳ هزار و ۳۳۶ تن آرد به صورت فوق العاده و یا ترمیمی و بمنظور تامین نان شهروندان، مسافرین و کارگران فصلی استان در ایام و مناسبتهای خاص در اختیار فرمانداران و کارگروه های آرد و نان شهرستان ها قرار گرفت تا با توجه به وضعیت حجم مشتریان و نیاز منطقه ای به نانوایان استان تعلق گیرد.

توزیع کالاهای اساسی

حوزه پدافند غیر عامل ، زیرساخت و توسعه مراکز ذخیره سازی :

شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران در سال ۱۴۰۳ در راستای اجرای منویات مقام معظم رهبری و سیاست گذاری های سازمان پدافند غیرعامل کشور مبنی بر لزوم حفظ حاکمیت دولت در تامین ذخائر راهبردی و کالاهای اساسی کشور، طرح توجیهی فنی و اقتصادی اداره کل غله مازندران برای ایجاد مخازن روغن خام خوراکی در استان و افزایش ظرفیت ذخیره سازی کالاهای اساسی در غرب استان را ابلاغ کرد.

در راستای تاکیدات مقام معظم رهبری بر  استفاده از ظرفیت های بالقوه موجود در کشورهای حوزه دریای خزر ، طرح احداث مخازن ۲۵ هزارتنی روغن خام خوراکی در محوطه مجتمع ذخیره سازی سیلوی شهید میرزاپور نکا و انبار ۱۰ هزارتنی ذخیره سازی کالاهای اساسی در شهرستان تنکابن در سال گذشته توسط مجمع عمومی شرکت مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران با حضور وزاری محترم جهاد کشاروزی ، اقتصاد و دارایی، صنعت معدن و تجارت و ریاست سازمان مدیریت برنامه ریزی کشور مورد موافقت قرار گرفت و آماده طرح و تصویب در شورای اقتصاد گردید و با پیگیری های به عمل آمده و تلاش های صورت گرفته به منظور توسعه و تقویت زیرساخت های ذخیره سازی کالاهای استراتژیک در استان، کاهش هزینه های تمام شده ذخیره سازی و نگهداری کالاهای اساسی و راهبردی و توسعه اقتصاد استان، در سال جاری ابلاغ شد.

افزایش ظرفیت ذخیره سازی کالاهای اساسی در استان و استفاده از ظرفیت بنادر شمالی می تواند ضمن رونق اقتصادی کارخانجات تولیدی، توسعه تبادل کالا در قالب تهاتر و نهایتا ارتقای کیفیت محصولات تولیدی را در بر خواهد داشت.