به گزارش خبرنگار ملکان جنگل‌بانانی با دست خالی، شبانه‌روز مراقب جنگل‌ها هستند، اما امکانات محدود و روش‌های سنتی نظارت، پاسخگوی تهدیدهای نوین نیست. اکنون، منابع طبیعی مازندران با طرحی جدید، در آستانه تحولی در حفاظت از جنگل‌ها قرار گرفته است: پایش هوایی جنگل با پهپاد.
ورود فناوری به خط مقدم جنگل‌داری
مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری مازندران – منطقه ساری، علی باقری، می‌گوید: «پایش هوایی جنگل‌های شمال در دستور کار قرار گرفته و در صورت تخصیص اعتبار، قرار است هر سرجنگل‌بانی به یک پهپاد مجهز شود.» به گفته او، این اقدام، نه یک طرح تشریفاتی، بلکه ضرورتی اجتناب‌ناپذیر برای مقابله با قاچاق چوب و تخریب شبانه است.
درحالی‌که قاچاقچیان با استفاده از موتورسیکلت‌های تریل، اره‌موتوری‌های بی‌صدا و شبکه‌های هوشمند اقدام به تخریب جنگل‌ها می‌کنند، نمی‌توان انتظار داشت که نیروی انسانی، بدون ابزار و تکنولوژی، توان بازدارندگی کافی داشته باشد. پهپادها می‌توانند این خلأ بزرگ را پر کنند.
هیرکانی؛ قلب سبز ایران در معرض تهدید
جنگل‌های هیرکانی، با قدمتی بیش از ۴۰ میلیون سال، نه‌تنها از نظر زیست‌محیطی، بلکه از حیث ژنتیکی، اکولوژیکی و اقلیمی، سرمایه‌ای بی‌جایگزین برای ایران به شمار می‌روند. این جنگل‌ها، به‌دلیل رطوبت‌سازی، ذخیره‌سازی آب، حفظ خاک، تعدیل اقلیم و پشتیبانی از تنوع زیستی، نقش کلیدی در اکوسیستم شمال کشور ایفا می‌کنند. با این‌حال، براساس آمار غیررسمی، سالانه ده‌ها هکتار از این جنگل‌ها قربانی تخریب یا تبدیل غیرقانونی می‌شود.
پایش هوایی جنگل‌ها با پهپاد، از نظر کارشناسان محیط زیست، گامی اساسی برای افزایش سرعت کشف تخلفات، مستندسازی تصویری دقیق، و ارسال سریع اطلاعات به مراجع قضایی است. پهپادهایی که با دوربین‌های مادون قرمز، دید شبانه، قابلیت تشخیص حرکت و ارسال آنلاین تصویر مجهز شده‌اند، می‌توانند نقاط کور جنگلی را پوشش داده و عملیات شناسایی را متحول کنند.
در کشورهایی نظیر برزیل، مالزی و کنیا، پهپادها در خط مقدم مقابله با قاچاق چوب و شکار غیرمجاز قرار دارند. تجربه این کشورها نشان می‌دهد که تنها با ترکیب فناوری، آموزش و حمایت قضایی می‌توان از جنگل‌ها دفاع کرد.
چالش‌ها و پیش‌نیازها
اما اجرای این طرح، نیازمند چند پیش‌شرط مهم است:
تخصیص اعتبار مستمر برای خرید، نگهداری و آموزش پهپادها؛
توانمندسازی جنگل‌بانان در کار با فناوری‌های نوین؛
ایجاد بانک اطلاعاتی تصویری برای مستندسازی تخلفات؛
پشتیبانی حقوقی و قضایی برای برخورد با متخلفان بر پایه شواهد دیجیتال.
بدون این موارد، پهپادها صرفاً به ابزارهایی لوکس در قفسه ادارات بدل خواهند شد، نه بازوی اجرایی برای نجات جنگل‌ها.
از درخت تا داده؛ آینده جنگل‌داری داده‌محور
ورود پهپادها به عرصه منابع طبیعی، بخشی از روند جهانی «جنگل‌داری هوشمند» است؛ رویکردی که مدیریت جنگل را بر پایه داده‌های لحظه‌ای، نقشه‌برداری دقیق، الگوریتم‌های تحلیل تخلف و سامانه‌های هشدار سریع بنا می‌کند. این مسیر، اگرچه پرهزینه و پیچیده است، اما تنها راه نجات جنگل‌ها در عصر تخریب دیجیتال‌شده است.
اگر طرح تجهیز سرجنگل‌بانی‌ها به پهپاد، به‌طور فراگیر و جدی اجرا شود، می‌توان به کاهش محسوس قاچاق چوب، تخریب اراضی ملی، و افزایش مشارکت مردم در حفاظت از جنگل‌ها امیدوار بود. اما اگر این طرح نیز به سرنوشت ده‌ها طرح نیمه‌تمام دچار شود، باید پذیرفت که آینده هیرکانی، در آسمان نه، که در غبار فراموشی محو خواهد شد.
- نویسنده : سمانه اسلامی
