در همین راستا، کشت دانه روغنی «کاملینا» بهعنوان محصولی سازگار با شرایط کمآبی، در ۱۰ هکتار از اراضی کشاورزی شهرستان بهشهر آغاز شد؛ اقدامی که میتواند الگویی تازه برای شرق مازندران در مواجهه با تغییرات اقلیمی باشد.
کشت کاملینا در چارچوب سیاستهای وزارت جهاد کشاورزی برای توسعه نباتات روغنی و کاهش وابستگی کشور به واردات روغن خوراکی انجام شده است؛ سیاستی که بر خوداتکایی، امنیت غذایی و استفاده بهینه از منابع محدود آب تأکید دارد. این دانه روغنی اگرچه محصول جدیدی در کشاورزی ایران محسوب میشود، اما به دلیل نیاز آبی کم، مقاومت بالا در برابر خشکی و سرمای بهاره و سازگاری با شوری خاک، از سوی کارشناسان بهعنوان گزینهای قابل اتکا در شرایط کمبارشی معرفی میشود.
نخستین تجربه کشت کاملینا در مازندران به حدود ۶ سال پیش بازمیگردد؛ زمانی که این محصول در سطحی محدود در اراضی روستای خارکش از توابع مرکز جهاد کشاورزی سمسکنده ساری کشت شد. اما بهبود نسبی شرایط آبوهوایی در سالهای بعد، سبب شد این محصول به حاشیه برود. پاییز کمبارش امسال، بار دیگر توجه کشاورزان و متولیان بخش کشاورزی را به این دانه روغنی جلب کرده است.
بر اساس گزارشهای هواشناسی، میانگین بارندگی سهماهه پاییز سال زراعی جاری در مازندران حدود ۱۰۸.۵ میلیمتر ثبت شده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، کاهش ۵۶ درصدی را نشان میدهد. این میزان نسبت به میانگین بلندمدت پاییزی استان نیز حدود ۵۱ درصد کمتر است. این افت کمسابقه بارش، تأثیر مستقیمی بر محصولات دیم و پاییزه کشاورزان استان گذاشته و ضرورت استفاده از گیاهان مقاوم به تنش آبی را بیش از پیش آشکار کرده است.
مدیر جهاد کشاورزی بهشهر با اشاره به اجرای این طرح گفت: «در سال زراعی جاری، دانه روغنی کاملینا با همت کشاورزان دهستان میانکاله در سطح ۱۰ هکتار کشت شده و پیشبینی میشود در صورت موفقیت، سطح زیر کشت آن در سالهای آینده افزایش یابد.»
سمیه حسنی افزود: «قرار دادن کاملینا در چرخه تناوب مزارع آبی و دیم میتواند نقش مهمی در افزایش بهرهوری تولید و کاهش ریسک کشاورزی در شرایط کمآبی داشته باشد.» وی مقاومت این گیاه در برابر خشکی، سرما، شوری خاک و همچنین آفات و بیماریها را از مهمترین مزایای آن برشمرد و گفت: «پایین بودن هزینههای تولید نیز از دیگر دلایل استقبال تدریجی کشاورزان از این محصول است.»
کاملینا از جمله دانههای روغنی است که حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد و در برخی موارد تا ۴۵ درصد روغن دارد. بهطور متوسط از هر هکتار کشت این محصول میتوان بین ۶۰۰ تا یکهزار کیلوگرم روغن استحصال کرد. افزون بر این، کنجاله باقیمانده از آن نیز بهعنوان خوراک مناسب دام، طیور و آبزیان قابل استفاده است که ارزش اقتصادی این محصول را دوچندان میکند.
در حال حاضر، کلزا، گندم، جو و علوفه مهمترین محصولات پاییزه مازندران به شمار میروند که هر ساله در حدود ۱۸۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان کشت میشوند. انتخاب نوع کشت این محصولات، بهشدت تحت تأثیر میزان بارندگی مهر و آبان و دسترسی به نهادهها قرار دارد؛ موضوعی که در سالهای اخیر با نوسانات اقلیمی، چالشهای بیشتری را پیشروی کشاورزان قرار داده است.
مازندران بهعنوان یکی از قطبهای اصلی کشاورزی کشور، حدود ۵۰۰ هزار بهرهبردار بخش کشاورزی را در خود جای داده و نزدیک به ۱۲ درصد ارزش افزوده بخش کشاورزی کشور را تأمین میکند. از این رو، هرگونه تغییر در الگوی بارش و منابع آبی، بهصورت مستقیم بر معیشت کشاورزان و در نهایت بر امنیت غذایی کشور اثرگذار است.
کارشناسان معتقدند توسعه کشت محصولاتی مانند کاملینا، میتواند گامی عملی برای سازگاری کشاورزی مازندران با تغییرات اقلیمی باشد؛ گامی که در صورت حمایت فنی، آموزشی و تضمین خرید، میتواند از یک تجربه محدود فراتر رفته و به بخشی از الگوی پایدار کشت در استان تبدیل شود.
- نویسنده : سمانه اسلامی
