در حالی که کشت دوم و حتی سوم برنج به اولویت اصلی برخی شالیکاران تبدیل شده، زنگ خطر برای کیفیت گندم و نظام کشت در استان به‌صدا درآمده است.
تا پیش از سال ۱۳۹۲، روند خزانه‌گیری شالی از اوایل فروردین شروع می‌شد و انتقال نشاها به زمین اصلی در دهه سوم اردیبهشت انجام می‌گرفت. اما اکنون با هدف افزایش دفعات کشت، این فرایند به اسفند سال قبل تغییر یافته و این تغییر به برداشت زودتر گندم منجر شده است.
این اقدام باعث شده است که گندم پیش از رسیدن کامل برداشت شود؛ موضوعی که از نظر کارشناسان، تبعاتی همچون رطوبت بالای دانه، کاهش ارزش غذایی، نپختنی شدن و افت کمّی و کیفی را در پی دارد.
اصغر خدادادی، کارشناس کشاورزی، با تاکید بر اینکه برداشت باید زمانی انجام شود که رطوبت دانه به ۱۳ تا ۱۴ درصد برسد، گفت: برداشت زودهنگام موجب چروکیدگی، کاهش وزن، افت نشاسته و شکستگی دانه‌ها در زمان برداشت می‌شود.
از سوی دیگر، محمدعلی رمضانی، سرپرست اداره‌کل غله مازندران هشدار داده است که مراکز خرید دولتی از دریافت گندم‌هایی با کیفیت پایین، به‌دلیل افت غیرمفید و رطوبت بالا، خودداری خواهند کرد و کشاورزان در چنین شرایطی باید هزینه کاهش کیفیت را از جیب خود پرداخت کنند.
با وجود آنکه پیش‌بینی شده در سال جاری بیش از ۱۶۹ هزار تن گندم تولید شود، فقط حدود ۱۱۰ هزار تن آن در قالب خرید تضمینی تحویل دولت خواهد شد. برداشت زودهنگام می‌تواند رقم نهایی خرید تضمینی را نیز با چالش روبه‌رو کند.
در همین حال، معاون جهاد کشاورزی استان مازندران اعلام کرده که ۹۰ درصد نشاکاری شالیزارها انجام شده است. وی گفته است که بخشی از این عملیات در زمین‌هایی انجام شده که پیش‌تر زیر کشت گندم یا کلزا بودند.
کشت برنج به‌عنوان اصلی‌ترین منبع درآمد کشاورزان مازندرانی با ۲۱۵ هزار هکتار سطح زیر کشت و تولید بیش از یک میلیون تن، ۴۲ درصد نیاز کشور را تامین می‌کند. اما فشردگی تقویم زراعی بین گندم و برنج، آینده هر دو محصول را با خطر مواجه کرده است.
در شرایطی که مازندران تنها ۲.۵ درصد از زمین‌های کشاورزی کشور را در اختیار دارد، سهم ۱۱ درصدی از ارزش اقتصادی کشاورزی کشور، نشان‌دهنده اهمیت مدیریت هوشمندانه و پایدار در تصمیمات کشت این استان است.
در نهایت باید گفت که تداوم این روند، می‌تواند ساختار کشت را در مازندران مختل کند؛ برنج در کوتاه‌مدت سودآور است، اما قربانی‌کردن گندم برای آن، به نفع امنیت غذایی کشور نخواهد بود.
- نویسنده : سمانه اسلامی
