گامی برای نجات زیست‌بوم مازندران
روزانه هزاران تُن پسماند در این استان تولید می‌شود که بخش قابل‌توجهی از آن در حاشیه جنگل‌ها، رودخانه‌ها و زمین‌های کشاورزی رها می‌گردد. شیرابه‌های آلوده و نفوذ آنها به منابع آب زیرزمینی، زنگ خطری جدی برای سلامت انسان و محیط‌زیست به صدا درآورده است.
در چنین شرایطی، اجرای طرح تفکیک زباله از مبدأ در ۱۱۰۰ روستای مازندران، نه‌تنها اقدامی فنی برای کاهش حجم زباله، بلکه حرکتی اجتماعی و فرهنگی برای تغییر سبک زندگی روستاییان و ارتقای مشارکت مردمی در مدیریت منابع طبیعی به‌شمار می‌آید.
روستاهای مازندران به‌واسطه ارتباط مستقیم با زمین، کشاورزی و منابع طبیعی، نقش کلیدی در مدیریت پسماند دارند. زباله‌های تر در این مناطق قابلیت تبدیل به کمپوست و کود آلی دارند که می‌تواند جایگزین مناسبی برای کودهای شیمیایی باشد. از سوی دیگر، زباله‌های خشک مانند پلاستیک، شیشه و فلز، اگر به‌درستی تفکیک و بازیافت شوند، نه‌تنها از ورود آنها به طبیعت جلوگیری می‌شود، بلکه می‌توانند منبع درآمدی پایدار برای جوامع روستایی باشند.
اما تجربه نشان داده است که هیچ طرحی بدون مشارکت مردمی به نتیجه نمی‌رسد. فرهنگ‌سازی، آموزش مستمر و ایجاد زیرساخت‌های لازم برای جمع‌آوری تفکیک‌شده، از الزامات موفقیت این طرح است.
طرحی فراگیر با حمایت نهادهای اجرایی
امید حسن زاده مقیم مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند مازندران از آغاز برنامه جامع تفکیک زباله از مبدأ در ۱۱۰۰ روستا و ۲۴ شهر استان خبر داد.این اقدام با هدف مقابله با معضل دیرینه پسماند در مازندران به‌ویژه در مناطق گردشگرپذیر صورت می‌گیرد.
مقیم تصریح کرد: رفع مشکل پسماند در استان از اهمیت بالایی برخوردار است و با ورود استاندار مازندران، تأمین اعتبار لازم از بخش خصوصی و سرمایه‌گذاری برای تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام مدیریت پسماند انجام شده است.
وی اظهار کرد: طرح‌های کلیدی در دست اقدام است که به منظور رفع چالش پسماند استان اجرایی می‌شود.
این مسئول گفت: برای چهار سایت زباله در شهرهای بهشهر، نور، تنکابن و قائم‌شهر تأمین اعتبار صورت گرفته است و پروژه‌های مربوط به تولید کمپوست از خرداد و اوایل تیر امسال آغاز شده است که پیش‌بینی می‌شود این چهار طرح تا پایان سال جاری بهره‌برداری شوند.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند مازندران افزود: برنامه‌هایی برای تثبیت لندفیل‌های موجود و احداث لندفیل‌های بهداشتی جدید و نصب تصفیه‌خانه‌های شیرابه مطابق با استاندارد‌های زیست محیطی داریم که در این چهار سایت در دست اجراست.
وی بیان کرد: این برنامه از سال آینده به سایر سایت‌های پسماند استان نیز گسترش می‌یابد.
حسن‌زاده مقیم اجرای طرح «تفکیک زباله از مبدأ» را هم یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین برنامه‌ها اعلام کرد و گفت: این طرح به دستور استاندار مازندران به صورت یکسان در مناطق شهری و روستایی برای کنترل حجم ورودی زباله به لندفیل‌ها در حال اجراست.
وی با اشاره به اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا در مناطق روستایی اظهار کرد: این طرح در ۱۱۰۰ روستا با حمایت اداره کل امور روستایی و شورا‌های استانداری آغاز شده است.
وی گفت: دهیاران به عنوان مجریان اصلی آموزش دیده‌اند و به زودی تعداد روستاهای تحت پوشش طرح تفکیک زباله افزایش می‌یابد.
حسن‌زاده مقیم با بیان اینکه در ۲۴ شهر استان مازندران، طرح تفکیک زباله از مبدأ با روش‌هایی مانند جمع‌آوری سیار، کیوسک‌های بازیافت و آموزش چهره به چهره به شهروندان در حال اجراست خاطرنشان کرد: این طرح به تدریج به دیگر شهرهای استان نیز گسترش می‌یابد.
مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند مازندران افزود: با اجرای این برنامه‌های آموزشی و فرهنگی، حجم زباله‌ها به مرور زمان کاهش می‌یابد و روند کلی مدیریت و پردازش پسماند در استان تسهیل می‌شود.
مشارکت مردمی؛ کلید موفقیت طرح
حسن اصغریان رستمی مدیرکل امور روستایی و شورا‌های استانداری مازندران هم در بازدید از مناطق روستایی مرکزی مازندران از کاهش ۷۰ تُنی زباله در بخش دابودشت از فروردین‌ماه امسال خبر داده بود.
وی به آماری که پیش از آغاز رسمی طرح تفکیک زباله از مبدا در این منطقه به ثبت رسیده بود اشاره کرد و افزود: اجرای این طرح و آمارها نشان‌دهنده مشارکت مؤثر مردم و نهادهای محلی در مدیریت پسماند است.
حسن اصغریان رستمی اظهار کرد: طرح تفکیک زباله از مبدا در بیش از هزار روستای استان در حال اجراست.
وی گفت: دهیاران، اعضای شورا‌های اسلامی روستا، مدیران مدارس و بهداشتی، روحانیون و فرماندهان پایگاه‌های بسیج در قالب کمیته اجرایی روستایی، نقش موثری در پیشبرد این طرح دارند.
وی به برگزاری نخستین جشنواره تفکیک زباله از مبدا که در ساری برگزار شده بود اشاره کرد و یادآور شد: این جشنواره‌ها با هدف ترویج فرهنگ روستای سبز و پاک و حفظ محیط زیست برپا می‌شود.
اصغریان بیان کرد: به دستور استاندار مازندران، مشوق‌هایی برای روستاهای فعال در این طرح در نظر گرفته شد.
وی با اشاره به وجود ۲۳۲۷ روستای دارای دهیاری در استان بیان کرد: بیش از ۴۰ درصد مشمول اجرای طرح شده‌اند و پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال این رقم به بیش از ۱۵۰۰ روستا برسد.
الگویی برای سراسر کشور
مازندران به‌عنوان قطب گردشگری کشور، سالانه میزبان میلیون‌ها مسافر است و حجم زباله تولیدی در آن چند برابر میانگین جمعیتی افزایش می‌یابد. اگر طرح تفکیک زباله از مبدأ در روستاهای استان به‌درستی اجرا شود، می‌تواند الگویی موفق برای شهرها و سایر استان‌های کشور باشد.
این طرح، اگر با استمرار، آموزش، حمایت از اقتصاد چرخشی و ضمانت اجرایی همراه شود، می‌تواند آینده‌ای روشن‌تر برای جنگل‌ها، رودخانه‌ها و زمین‌های کشاورزی شمال کشور رقم بزند. آغاز از روستاها، کلید حل معضلی است که سال‌ها گریبان‌گیر مازندران بوده است.
- نویسنده : سمانه اسلامی
