در روزهایی که کشور بیش از هر زمان دیگری نیازمند گسترش تعاملات اقتصادی منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای برای مقابله با فشارهای خارجی و تحقق اهداف اقتصاد مقاومتی است، مازندران با تکیه بر موقعیت جغرافیایی ممتاز، زیرساخت‌های بندری قدرتمند و برنامه‌ریزی‌های هوشمندانه، در حال ایفای نقش بی‌بدیلی در نقشه توسعه ملی است.
دولت چهاردهم با تمرکز بر کریدور بین‌المللی شمال–جنوب (INSTC)، فرصت کم‌نظیری را برای بازتعریف جایگاه مازندران در تجارت بین‌المللی ایجاد کرده است؛ فرصتی که نه‌تنها صادرات غیرنفتی استان را شتاب داده، بلکه اشتغال‌زایی، رونق تولید و جذب سرمایه‌گذاری خارجی را نیز به‌دنبال داشته است.
بندر امیرآباد؛ قلب تپنده کریدور اقتصادی شمال–جنوب
از میان سه بندر مهم مازندران، بندر امیرآباد به‌عنوان بزرگ‌ترین و مجهزترین بندر شمال کشور، نقشی محوری در فعال‌سازی کریدور شمال–جنوب ایفا می‌کند. این بندر با ۱۵ پست اسکله، ۲۲۰ هکتار پس‌کرانه، اسکله رو-رو ریلی، دسترسی به شبکه ریلی سراسری و امکان ترانزیت مستقیم کالا، اکنون به عنوان گره اتصال حیاتی بین کشورهای حاشیه دریای خزر، آسیای میانه و خلیج‌فارس شناخته می‌شود.
در سال گذشته، بیش از یک میلیون و ۸۰۰ هزار تن کالا به ارزش ۳۹۰ میلیون دلار از مازندران صادر شد که سهم عمده‌ای از آن از طریق بندر امیرآباد بوده است. صادرات فرآورده‌های لبنی، مرکبات، محصولات پلاستیکی، فلزات، ماشین‌آلات و سیمان به کشورهایی مانند روسیه، عراق، قزاقستان، ترکمنستان و افغانستان، نه‌تنها تراز تجاری استان را مثبت کرده بلکه سبب ارتقای کیفیت تولیدات داخلی نیز شده است.
نقش راهبردی در تجارت اوراسیا و آسیا مرکزی
مازندران با دسترسی مستقیم به بازارهای کشورهای عضو CIS، دروازه ورود به بازار بیش از ۳۰۰ میلیون نفری اوراسیاست. اتصال به کریدور شمال–جنوب، این مزیت جغرافیایی را به یک توان واقعی اقتصادی تبدیل کرده است. صادرات مرکبات مازندران به روسیه از طریق حمل دریایی، نمونه‌ای موفق از بهره‌برداری از این مسیر راهبردی است که به احیای بازارهای سنتی و دستیابی به بازارهای نوین منجر شده است.
با توجه به برنامه‌ریزی‌های جدید وزارت صمت، قرار است صادرات به کشورهای جنوب و جنوب‌شرقی آسیا نیز از طریق بنادر مازندران پیگیری شود؛ مسیری که با حمایت دولت چهاردهم و سرمایه‌گذاری در لجستیک بندری و ناوگان حمل‌ونقل، می‌تواند منجر به جهش صادراتی جدیدی در کشور شود.
منطقه ویژه اقتصادی نوشهر؛ حلقه مکمل زنجیره صادراتی
بندر نوشهر با سابقه ۸۰ ساله و تبدیل‌شدن به منطقه ویژه اقتصادی در سال ۱۳۹۰، نقش مکمل بندر امیرآباد را برعهده دارد. این بندر با ۱۱ پست اسکله و ظرفیت تخلیه و بارگیری کشتی‌های با ظرفیت ۶۵۰۰ تُن، به‌ویژه در حوزه واردات کالاهای واسطه‌ای و صادرات مواد غذایی و لبنیات، فعال است.
در کنار آن، بندر فریدونکنار به‌عنوان نخستین بندر خصوصی شمال کشور نیز با ظرفیت بارگیری و تخلیه ۷۰۰ هزار تن کالا در سال، در تجارت غلات، فراورده‌های نفتی و محصولات کشاورزی سهم دارد. نزدیک بودن این بندر به مرکز کشور، مزیت مضاعفی در کاهش هزینه‌های حمل و تسهیل ترانزیت به شمار می‌رود.
همایش بین‌المللی صادرات در بابل؛ تجلی اراده برای جهانی‌شدن تولید استان
برگزاری همایش بین‌المللی معرفی ظرفیت‌های تولیدی و صادراتی مازندران در بابل با حضور سفرا و رایزنان اقتصادی ۱۵ کشور، نقطه عطفی در روند تعاملات اقتصادی استان با جهان خواهد بود. این رویداد که با مشارکت ۳۰۰ تولیدکننده و تاجر داخلی همراه است، می‌تواند نقش بی‌بدیلی در بازاریابی خارجی برای برندهای بومی و جذب سرمایه‌گذار خارجی ایفا کند.
نمایندگان مجلس و مسئولان استانی بر این باورند که معرفی ظرفیت‌های صنعتی، کشاورزی و معدنی مازندران در سطح جهانی، نه‌تنها باعث رونق صادرات می‌شود، بلکه تولیدکنندگانی را که امید خود را از دست داده بودند نیز به صحنه بازمی‌گرداند.
یکی از تحولات مهمی که در دوره اخیر رخ داده، اعطای اختیارات ملی به استاندار مازندران برای انعقاد تفاهم‌نامه‌های اقتصادی و تسهیل صادرات بدون نیاز به اخذ مجوزهای پایتخت‌نشین است.
این تصمیم، انعطاف‌پذیری و سرعت عمل دولت استان در مواجهه با فرصت‌های صادراتی را چند برابر کرده و زمینه‌ساز گسترش روابط اقتصادی با کشورهای همسایه شده است.
استاندار مازندران با اشاره به رشد ۳۴ درصدی صادرات غیرنفتی استان در نیمه دوم سال ۱۴۰۳ اعلام کرده که مازندران در مسیر تبدیل‌شدن به قطب صادراتی شمال کشور قرار دارد. صادرات ۷۸۴ هزار تُنی در شش‌ماهه دوم سال گذشته، گواهی بر پویایی تجارت در استان و اثربخشی سیاست‌های حمایتی است.
مازندران، از حاشیه به کانون توسعه ملی
کریدور شمال–جنوب صرفاً یک مسیر فیزیکی نیست؛ بلکه یک بستر راهبردی برای تحقق توسعه متوازن، رشد تولید، تقویت صادرات غیرنفتی و تثبیت جایگاه ایران در معادلات اقتصادی منطقه است. مازندران، با قرارگیری در قلب این کریدور و برخورداری از سه بندر مهم، اکنون فرصتی طلایی برای رشد پایدار و جهانی‌شدن دارد.
ادامه این مسیر نیازمند حمایت بیشتر از تولیدکنندگان، توسعه زیرساخت‌های لجستیکی، بهبود فرآیندهای اداری صادرات، و سرمایه‌گذاری مستمر در حمل‌ونقل ترکیبی است. اگرچه مسیر هموار نیست، اما با همدلی مسئولان، بخش خصوصی و تولیدکنندگان، مازندران می‌تواند الگویی موفق از بهره‌برداری هوشمندانه از دیپلماسی اقتصادی و توانمندی‌های محلی در مقیاس ملی باشد.
- نویسنده : سمانه اسلامی
