در مازندران، استانی با جمعیتی سالمندتر از میانگین کشور و شیوع قابل توجه بیماریهای خاص و صعبالعلاج، هزینه درمان میتواند به بحرانی جدی برای خانوارها تبدیل شود. با این حال، آنچه در سالهای اخیر بیش از خود بیماری به بیماران فشار آورده، نه فقدان منابع حمایتی، بلکه ناآگاهی از وجود این حمایتها بوده است.
صندوقی که بود، اما استفاده نمیشد
صندوق حمایت از بیماران خاص و صعبالعلاج از سال ۱۴۰۱ با هدف تحقق عدالت درمانی تشکیل شد؛ صندوقی که دامنه پوشش آن از پنج بیماری محدود، به بیش از ۱۳۰ گروه بیماری گسترش یافت. اما آمارهای ارائهشده از سوی مدیرکل بیمه سلامت مازندران نشان میدهد که فاصله معناداری میان «وجود صندوق» و «بهرهمندی بیماران» وجود داشته است.
به گفته ذوالفقار تقوی، تا مهرماه امسال تنها حدود پنج هزار بیمار خاص در استان نشاندار شده بودند؛ عددی که با واقعیتهای جمعیتی و درمانی مازندران همخوانی نداشت و زنگ خطر عقبماندگی استان در جذب اعتبارات ملی را به صدا درآورد.
عدم آگاهی بیماران از سازوکار ثبتنام و نشاندار شدن در سامانههای بیمه سلامت، موجب شد بسیاری از بیماران خاص و صعبالعلاج، سالها هزینههای سنگین دارو و درمان را از جیب خود پرداخت کنند؛ هزینههایی که در صورت ثبتنام، میتوانست صفر یا به حداقل برسد.
این در حالی است که بر اساس اعلام رسمی، دولت در سال گذشته برای هر بیمار خاص و صعبالعلاج در مازندران ۷۰۰ میلیون ریال و امسال ۸۵۰ میلیون ریال اعتبار اختصاص داده است؛ رقمی قابل توجه که جدا از سهم بیمه پایه پرداخت میشود و میتواند بخش عمده فشار مالی درمان را از دوش خانوادهها بردارد.
اکنون بیش از یک میلیون و ۶۷۳ هزار نفر، معادل ۵۰ درصد جمعیت مازندران، تحت پوشش بیمه سلامت هستند. همچنین بیش از ۸۰ هزار بیمار خاص و صعبالعلاج در سامانههای این سازمان نشاندار شدهاند و ۶۹ گروه بیماری از بسته حمایتی مستقیم صندوق برخوردارند.
افزایش این آمار در ماههای اخیر، نشاندهنده آن است که با بهبود فرآیند ثبتنام و تمرکز مسئولیتها در بیمه سلامت، بخشی از عقبماندگیها جبران شده؛ اما این روند هنوز تا نقطه مطلوب فاصله دارد.
آنچه بارها از سوی مدیرکل بیمه سلامت مازندران مورد تأکید قرار گرفته، اهمیت «نشاندار شدن» بیماران در سامانههای رسمی است. بدون ثبت دقیق اطلاعات، نه امکان تخصیص عادلانه منابع وجود دارد و نه جذب کامل اعتبارات ملی ممکن است.
تجربه سال گذشته که حتی نیمی از اعتبارات صندوق برای بیماران مازندران جذب نشد، گواه روشنی است بر اینکه ناآگاهی، میتواند به اندازه کمبود منابع، به بیماران آسیب بزند.
بر اساس سازوکار جدید، بیماران خاص—even افراد فاقد بیمه پایه یا بیمهشدگان سایر سازمانها—میتوانند با ثبتنام در سامانه شهروندی بیمه سلامت، از مزایای صندوق بهرهمند شوند. در صورت وجود اطلاعات بیماری در بانک وزارت بهداشت، فرآیند بهصورت خودکار انجام میشود و در غیر این صورت، درخواست بررسی ثبت خواهد شد.
همچنین برای بیمارانی که هنوز ثبتنام نکردهاند، امکان تحویل اسناد هزینه درمان به ادارات بیمه سلامت و دریافت بازپرداخت از محل صندوق فراهم است؛ ظرفیتی که همچنان برای بسیاری از خانوادهها ناشناخته مانده است.
واقعیت این است که صندوق حمایت از بیماران خاص و صعبالعلاج، یکی از مترقیترین ابزارهای عدالت درمانی در نظام سلامت کشور است؛ اما کارآمدی آن، نه فقط به بودجه، بلکه به اطلاعرسانی مؤثر، ثبتنام دقیق و همراهی نظام درمان وابسته است.
مازندران اگرچه در سالهای ابتدایی با عقبماندگی در نشاندار کردن بیماران مواجه بود، اما افزایش تعداد بیماران ثبتشده به ۸۰ هزار نفر، نشان میدهد که مسیر اصلاح آغاز شده است. با این حال، تا زمانی که حتی یک بیمار خاص به دلیل ناآگاهی، هزینهای را متحمل شود که میتوانست پرداخت نکند، این مسیر هنوز به مقصد نرسیده است.
- نویسنده : سمانه اسلامی
