تابستان که از راه می‌رسد، هر قطعی برق می‌تواند فاجعه‌ای برای پرورش‌دهندگان مرغ رقم بزند؛ اتفاقی که معنایش نه‌فقط افت تولید و ضرر مالی، بلکه تهدیدی برای امنیت غذایی کشور است. در این میان، راه‌حل پیش رو استفاده از انرژی خورشیدی است؛ منبعی پاک، در دسترس، و متناسب با ظرفیت‌های اقلیمی استان.
مازندران؛ پیشگام در تولید، گرفتار در ناترازی
طبق آمار رسمی، مازندران با بیش از ۲۲۰۰ واحد مرغداری و ظرفیت جوجه‌ریزی ۳۷ میلیون قطعه در هر دوره، رتبه نخست کشور را در تولید گوشت مرغ دارد. سهم این استان در تولید گوشت سفید به ۱۱ درصد کل کشور می‌رسد.
با این حال، پایداری این صنعت به‌شدت وابسته به انرژی برق است. کارشناسان می‌گویند قطعی حتی ۱۰ دقیقه‌ای برق در سالن‌های مرغداری، خسارت‌هایی جدی به سلامت گله‌ها وارد می‌کند و موجب تلفات و استرس شدید در میان پرندگان می‌شود.
مصیبت خاموشی در سالن‌های مرغداری
مصطفی عباس‌نژاد شانی، تولیدکننده ملی صنعت مرغ کشور و مدیرعامل مجتمع پرورش مرغ مادر گوشتی «پیوند»، می‌گوید: «در سالن‌های مرغداری، تهویه و تأمین دمای مناسب حیاتی است. اگر برق قطع شود، بویژه در روزهای گرم که دما به ۴۰ درجه می‌رسد، تنها چند دقیقه برای ایجاد بحران کافی است. بسیاری از واحدها هنوز سنتی هستند و موتور برق‌ها جوابگوی این حجم از مصرف نیستند.
عباس‌نژاد می‌افزاید: «برای هر سالن باید دست‌کم دو موتور برق آماده باشد؛ اما با قیمت‌های سرسام‌آور دستگاه‌ها، تأمین این تجهیزات برای بیشتر مرغداران مقدور نیست. در این شرایط، استفاده از پنل‌های خورشیدی نه تنها راه‌حل بلکه ضرورت است.»
خورشید، راهی روشن برای مقابله با بحران انرژی
در سال‌های اخیر، انرژی خورشیدی به عنوان جایگزینی مطمئن برای سوخت‌های فسیلی مورد توجه جهان قرار گرفته است. ایران نیز با میانگین تابش مناسب در بخش‌های گسترده‌ای از کشور، از ظرفیت مطلوبی در این زمینه برخوردار است. هرچند مازندران نسبت به مناطق مرکزی کشور، متوسط تابش سالانه کمتری دارد، اما در فصل گرم سال—یعنی دقیقاً زمانی که اوج مصرف برق در کشور است—تابش مطلوب خورشید می‌تواند گره‌گشا باشد.
بررسی‌های کارشناسان انرژی خورشیدی نشان می‌دهد که زمین‌های آزاد در مرغداری‌ها فرصت طلایی برای نصب پنل‌های خورشیدی فراهم کرده‌اند. در بسیاری از مرغداری‌ها، بیش از ۶۰ درصد مساحت بدون استفاده است و با تغییر کاربری صورت‌گرفته، موانع قانونی نیز تا حدی مرتفع شده است.
ظرفیتی بلااستفاده در حیاط مرغداری‌ها
عباس‌نژاد شانی تأکید می‌کند: «در واحدهای بزرگ مثل هلدینگ پیوند که مساحت آن به ۱۰ هکتار می‌رسد، اختصاص تنها هزار متر مربع از زمین برای احداث پنل‌های خورشیدی نه تنها ممکن بلکه ضروری است. اگر دولت در این حوزه حمایت کند و تسهیلات ارائه دهد، می‌توانیم نه فقط نیاز مرغداری‌ها، بلکه بخشی از نیاز شبکه برق عمومی را نیز تأمین کنیم.»
این فعال حوزه صنعت طیور معتقد است استفاده از انرژی خورشیدی در مرغداری‌ها، صنعتی‌ترین شکل تولید انرژی تجدیدپذیر در استان خواهد بود. چون هم مصرف بالا و هم زمین کافی وجود دارد، و مهم‌تر اینکه انگیزه سرمایه‌گذاری به‌واسطه‌ی نیاز شدید به برق، بالاست.
از مزرعه تا شبکه؛ انرژی پاک برای همه
در حال حاضر بخشی از برق خورشیدی تولیدشده در برخی پروژه‌های پایلوت مازندران وارد مدار مصرف شده است. مدیران ارشد استان با جدیت توسعه این نوع نیروگاه‌های کوچک مقیاس را دنبال می‌کنند و طی ماه‌های اخیر موفق شده‌اند حدود یک مگاوات برق خورشیدی برای بانک‌ها و ادارات دولتی وارد مدار کنند. اما این کافی نیست.
بر اساس مصوبه وزارت نیرو، دستگاه‌های اجرایی باید تا چهار سال آینده ۲۰ درصد از برق مصرفی خود را از طریق منابع تجدیدپذیر تأمین کنند. این الزامات اگرچه رویکردی مثبت است، اما لازم است سیاست‌های حمایتی آن به بخش خصوصی به‌ویژه واحدهای تولیدی تعمیم یابد.
توسعه پایدار یا تخریب آینده؟ انتخاب با ماست
در شرایطی که تغییرات اقلیمی شرایط جوی استان را دگرگون کرده و دوره‌های بارندگی بلندمدت جای خود را به سیلاب‌های مقطعی و تابش‌های شدید داده‌اند، استفاده از انرژی خورشیدی یک تصمیم صرفاً فنی نیست؛ بلکه اقدامی در راستای توسعه پایدار، حفظ محیط زیست و مسئولیت اجتماعی است. با بهره‌گیری از خورشید، مازندران می‌تواند هم هوای پاک خود را حفظ کند و هم امنیت غذایی کشور را تضمین نماید.
انرژی خورشیدی؛ فراتر از یک انتخاب، یک اجبار اقتصادی و زیست‌محیطی
در نهایت، ناترازی انرژی در کشور یک واقعیت است و صنعت طیور از جمله نخستین قربانیان این بحران خواهد بود. فرصت طلایی استفاده از زمین‌های بلااستفاده مرغداری‌ها، ترکیب نیاز بالا به برق و ظرفیت تابش مناسب خورشید، مازندران را به یکی از نقاط کلیدی توسعه نیروگاه‌های خورشیدی در کشور بدل کرده است. برای نجات صنعت مرغداری و تضمین پایداری آن، توسعه انرژی خورشیدی نه یک انتخاب بلکه یک الزام فوری و ملی است. دولت، بانک‌ها و نهادهای حمایتی باید هر چه سریع‌تر وارد میدان شوند، پیش از آنکه خاموشی‌ها تولید را خاموش کنند.
- نویسنده : سمانه اسلامی
