به گزارش خبرنگار ملکان این طرح که با هدف پیشگیری از بیماری‌ها، کاهش هزینه‌های درمان و ارتقاء سطح سلامت عمومی جامعه پایه‌گذاری شد، امروز نیازمند «خانه‌تکانی» اساسی در ساختار ارجاع و هماهنگی بین سطوح خدماتی است..
طرح پزشک خانواده، برنامه ای سلامت‌محور و مبتنی بر پیشگیری از ابتلا به بیماری‌ها است، به طوری که آموزش و پیشگیری در آن اولویت اصلی اجرای طرح محسوب می‌شود تا به این شکل هزینه‌های بخش درمان در کشور کاهش یابد.
بیشتر از ۳۰۰ پزشک خانواده روستایی و همین تعداد ماما خانواده به جمعیت خانوار روستایی مازندران خدمات ارایه می دهند و همچنین بیشتر از ۶۰۰ پزشک خانواده شهری در این استان فعالیت دارند.
در شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر جمعیت هر پزشک خانواده به ۲ هزار و ۵۰۰ تا سه هزار نفر خدمات درمانی ارائه می کند و تمامی کنترل های لازم درمانی افراد از طریق این پزشکان برای افراد انجام می شود و در صورت نیاز به دریافت سطوح بالاتر دریافت خدمات اقدام لازم برای ارجاع به پزشک متخصص که در این طرح قرار دارند انجام می شود.
طبق گزارش رسمی مازندران به خاطر اجرای طرح پزشک خانواده، رتبه دار در شناسایی بیماران دیابت است. پزشکان از دیابت و فشار خون به عنوان مادر بیماری ها یاد می کنند. بر اساس برآوردهای رسمی، دیابت بیشتر از ۱۰ درصد هزینه درمان نظام سلامت را به خود اختصاص می‌دهد.
همچنین در طرح پزشک خانواده برای گروه های مختلف سنی و جنسی مانند مادران باردار، نوزادان و کودکان، افراد بالای ۵۰ سال و مسن بسته های ویژه مراقبتی در نظر گرفته شده است و جمعیت این گروه ها برای این که قطار نظام سلامت محور به حرکتش در مسیر ادامه دهد، باید طبق برنامه زمان بندی به پزشک خانواده خود مراجعه کنند.
ششم مرداد ۱۳۹۱ طرح پزشک خانواده شهری و نظام ارجاع، در مازندران به اجرا در آمد و در آنزمان اعلام شد برای این منظور طرح جمع‌آوری اطلاعات خانوار پزشک شهری در مازندران آغاز شد و با تکمیل شدن مرحله جمع‌آوری اطلاعات، مرحله انتخاب پزشک خانواده نیز در مازندران در مراکز درمانی استان آغاز شد و اطلاعات ۲ میلیون شهروند مازندرانی در سامانه ملی الکترونیک سلامت به ثبت رسید.
اجرای این طرح در مازندران با فراز و نشیب هایی همچون همکاری نکردن مردم برای ثبت نام و مراجعه به پزشکان خانواده، همراهی نکردن پزشکان متخصص برای ویزیت بیماران ارجاع داده شده، دریافت مبالغی به عنوان ویزیت از سوی پزشکان خانواده و یا کوتاهی برخی پزشکان خانواده در انجام وظایف محوله از جمله کنترل و مراقبت های مستمر از افراد زیرپوشش همراه بود و اما با واکاوی و بررسی تمامی مسائل پیش رو وضعیت این طرح در مازندران به گونه ای شده است که تمامی مردم این استان دارای پزشک خانواده هستند و دریافت خدمات درمانی خود را از این مرجع پیگیری و مطالبه می کنند.
با توجه به موفقیت آمیز بودن اجرای این طرح در مازندران باعث شده تا طرح در کل کشور نیز تعمیم داده شود و صد البته موفقیت آمیز بودن طرح دلیل بر بدون نقص بودن آن در اجرا نیست و به همین دلیل مسوولان امر در استان مازندران بدنبال شکافتن مراحل اجرای این طرح برای رسیدن به نقطه کمال آن است.
دکتر صادق رضایی، رئیس دانشگاه علوم پزشکی مازندران، در تازه‌ترین نشست ارزیابی طرح پزشک خانواده با اشاره به موفقیت‌های نسبی در شناسایی بیماران غیرواگیر مانند دیابت و فشار خون، گفت: توانستیم با اجرای پزشک خانواده به نقاط مثبت و خوب در شناسایی و ردگیری بیماران غیر واگیر همچون دیابت و فشار خون در سطح جامعه برسیم و بسته های مدیریت این نوع بیماری ها را نیز پیاده کنیم.
وی ادامه داد: ارتقای برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع از اهداف اصلی دانشگاه است و این موضوع در جلسات و نشست های مختلفی که با کارشناسان و مسوولان امر برگزار می شود پیگیری می کنیم.
رییس دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی مازندران توضیح داد : در حال حاضر روند فعلی نظام ارجاع طرح پزشک خانواده با چالش‌هایی در مسیر ارجاع بیماران مواجه است که موضوع مورد ارزیابی و بررسی قرار گرفته است.
وی با تاکید بر تقویت زیرساخت‌های نظام ارجاع، خواستار هم‌افزایی سطوح مختلف ارائه خدمات سلامت شد و تصریح کرد: کارآمدی نظام ارجاع، نقش کلیدی در افزایش بهره‌وری نظام سلامت و رضایتمندی مردم دارد و باید با استفاده از ظرفیت‌های فناورانه و آموزش مستمر، این برنامه را ارتقا بخشیم.
به گفته رضایی داده‌های موجود و پیشنهادهای عملیاتی بهبود فرآیند ارجاع مورد تحلیل و تبادل‌نظر قرار می گیرد و با پایش منظم روند اجرای مصوبات و برنامه ها در کارگروه‌های تخصصی مورد بررسی قرار می گیرد.
اما چالش‌ها به همین جا ختم نمی‌شود. به گفته سیده محدثه حسینی، معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران، یکی از مشکلات اساسی، عدم هماهنگی میان سیستم‌های اطلاعاتی بیمارستانی و مراکز بهداشت است. او افزود: «در حال حاضر، برخی بیماران پس از ارجاع از پزشک خانواده، به‌دلیل عدم همخوانی سامانه‌ها، در بیمارستان‌ها قابل پذیرش نیستند و ناچارند فرآیند پذیرش را از ابتدا طی کنند، که این امر موجب سردرگمی و نارضایتی بیماران می‌شود.
» در واکنش به این نارسایی‌ها، اصلاحات ساختاری در نظام ارجاع سطح یک، به‌صورت پایلوت در شهرستان‌های جویبار و میاندورود آغاز شده است و گام دوم این اصلاحات در راه است. طرح پزشک خانواده در مازندران امروز از پوشش بیش از ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر بهره‌مند است. بیش از ۳۰۰ پزشک خانواده روستایی، به همین تعداد ماما و بیش از ۶۰۰ پزشک خانواده شهری در این استان خدمات ارائه می‌دهند.
هر پزشک خانواده در شهرهای زیر ۲۰ هزار نفر، جمعیتی بین ۲۵۰۰ تا ۳۰۰۰ نفر را تحت پوشش دارد و در صورت نیاز بیماران را به سطوح تخصصی ارجاع می‌دهد. این طرح با وجود دستاوردهای ارزشمند در کاهش بار بیماری‌ها، مدیریت هزینه‌ها و ارتقاء سلامت عمومی، هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله دارد.
مسئولان حوزه سلامت در مازندران با «خانه‌تکانی ساختاری» به‌دنبال ایجاد تحول در این نظام هستند تا الگویی کارآمدتر از پزشک خانواده را در سراسر کشور نهادینه کنند.
- نویسنده : سمانه اسلامی
