به گزارش خبرنگار ملکان خسارتی که بنا بر اعلام رسمی رئیس سازمان جهاد کشاورزی مازندران بالغ بر ۳۰ میلیارد ریال برآورد شده، اکنون به نماد تلخی از بحران‌های پنهان در دل کشاورزی مازندران تبدیل شده است.
پشت پرده یک فاجعه کشاورزی
مازندران به‌عنوان یکی از قطب‌های کشاورزی کشور، سالانه بیش از ۷ میلیون تن محصول تولید می‌کند. اما بروز حوادثی همچون آتش‌سوزی‌های غیرمترقبه و از دست رفتن محصولات استراتژیکی نظیر گندم، نشان می‌دهد این تولید پایدار نیست؛ زیرا زیرساخت‌های پیشگیرانه‌ای وجود ندارد یا به‌روز نشده‌اند. در ماجرای اخیر، فقدان تجهیزات اطفای حریق تخصصی در اراضی کشاورزی، نبود دیده‌بانی پیشگیرانه و بی‌توجهی به خشک‌سالی‌ها و گرمای زودهنگام بهاری، همه در کنار هم زمینه‌ساز چنین حادثه‌ای شدند.
رئیس جهاد کشاورزی مازندران از تسریع در پرداخت خسارت به کشاورزان خبر داد، اما تجربه کشاورزان از بلایای گذشته، گویای آن است که این وعده‌ها اغلب با تأخیرهای اداری، ناهماهنگی نهادی و بروکراسی فرساینده مواجه شده‌اند. در واقع، “جبران خسارت”، بیشتر واژه‌ای تبلیغاتی و گاه انتخاباتی است تا یک سازوکار سریع و عملیاتی برای حمایت از تولیدکنندگان غذا.
حریق بی‌پاسخ؛ بیمه‌هایی که نمی‌رسند
پرسش مهم اینجاست که وضعیت بیمه کشاورزی در این اراضی چگونه بوده است؟ آیا کشاورزان گندم‌کار بیمه شده بودند؟ اگر نه، چرا؟ و اگر بله، چرا هنوز پرداخت خسارات به مراحل ابتدایی ارزیابی موکول شده است؟ خلأ موجود در پوشش بیمه‌ای محصولات و همچنین فقدان آموزش‌های ایمنی در برابر حوادث غیرمترقبه، هشداری است برای آینده‌ی نامطمئن تولید گندم در مازندران.
مؤمنی در بازدید از منطقه از صدور دستور بررسی وضعیت سامانه‌های انتقال آب و امکان‌سنجی کشت جایگزین خبر داده است. اما آنچه از حوادث گذشته برمی‌آید، این است که معمولاً بررسی‌ها به جای راهکارهای عملی، در سطح گزارش‌های اداری باقی می‌مانند. ضرورت دارد نه‌تنها در گلوگاه بلکه در سراسر دشت‌های زراعی استان، طرح‌های جامع پیشگیری از آتش‌سوزی و مدیریت بحران طراحی و اجرا شود؛ زیرا تنها کشت جایگزین یا وعده‌های عمرانی نمی‌تواند اعتماد کشاورز را بازگرداند.
پروژه‌های آبیاری کم‌فشار و بازچرخانی آب که در برخی مناطق مانند عمران‌لو در حال اجراست، هرچند گامی مثبت‌اند، اما هنوز فراگیر و مؤثر نشده‌اند. مشکل اینجاست که در بسیاری از نقاط، این پروژه‌ها یا نیمه‌تمام مانده‌اند یا بدون تحلیل اقلیمی و اقتصادی اجرا شده‌اند. تبدیل مازندران از سرزمین خرم محصولات به استانی با «تولید پرمخاطره»، حاصل همین عدم انسجام در سیاست‌گذاری کشاورزی و بی‌توجهی به تغییرات اقلیمی است.
امروز خسارت ۵۰ هکتار شاید در ظاهر عددی محدود در وسعت ۴۶۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی مازندران باشد، اما پیامد روانی و اقتصادی آن بر کشاورزانی که سرمایه و زحمت خود را درو نشده از دست داده‌اند، بسیار سنگین است. این حادثه هشداری است برای سیاست‌گذاران که در کشاورزی تنها تولید مهم نیست؛ پایداری، امنیت و اعتماد هم باید تولید شود.
مازندران در حالی رتبه نخست تولید بسیاری از محصولات استراتژیک را دارد که زیرساخت‌های حفاظتی‌اش در برابر حوادث غیرمترقبه آسیب‌پذیر است. گزارش‌ها و وعده‌ها باید تبدیل به برنامه‌های شفاف با زمان‌بندی مشخص و نظارت دقیق شوند. خسارت ۳۰ میلیاردی گندمزارهای گلوگاه، اگر تنها به فهرست آمار اضافه شود و راهکاری بنیادین برای پیشگیری و حمایت ارائه نشود، تنها شعله‌ای از آتش‌های بزرگ‌تر آینده خواهد بود.
- نویسنده : سمانه اسلامی
