بازتابی از دغدغه‌های معیشتی و فرهنگی در آستانه سال تحصیلی جدید در مازندران
سمانه اسلامی ورکی
موضوعی که از سادگی ظاهری خرید نوشت‌افزار فراتر رفته و به یکی از دغدغه‌های اصلی خانواده‌ها تبدیل شده است؛ اختلاف میان خواسته‌های کودکان و توان مالی والدین بر سر انتخاب نوشت‌افزار داخلی یا خارجی. این چالش در شرایطی رخ می‌دهد که گرانی‌های افسارگسیخته و کاهش قدرت خرید خانواده‌ها، فضای تصمیم‌گیری را بسیار پیچیده‌تر کرده است.
نوشت‌افزار تنها یک ابزار آموزشی نیست. برای کودکان، این کالا نماد مدرن بودن، هویت اجتماعی و تعلق به گروه همسالان است. تنوع چشمگیر محصولات خارجی که اغلب از برندهای جذاب و بسته‌بندی‌های فانتزی بهره‌مندند، باعث شده تا دانش‌آموزان بیش از پیش به سمت خرید این اقلام گرایش پیدا کنند. این در حالی است که بسیاری از والدین به دلیل گرانی و محدودیت‌های اقتصادی ترجیح می‌دهند از محصولات داخلی استفاده کنند که در برخی موارد کیفیتی برتر نیز دارند.
اما این موضوع اختلاف نظر قابل توجهی میان والدین و کودکان ایجاد کرده است. کودکان به دلیل مواجهه با تبلیغات، تأثیرپذیری از همکلاسی‌ها و شبکه‌های اجتماعی، اصرار بر خرید نوشت‌افزارهای خارجی دارند، در حالی که والدین با توجه به محدودیت بودجه خانوار، به خرید نوشت‌افزارهای داخلی اکتفا می‌کنند یا در نهایت مجبور می‌شوند با قرض یا صرفه‌جویی‌های دیگر، هزینه‌های بالای اقلام خارجی را تأمین کنند.
شرایط اقتصادی؛ ریشه اصلی تعارض
به گزارش خبرنگاران میدانی، قیمت برخی اقلام نوشت‌افزار در بازار مازندران به طور چشمگیری افزایش یافته است. دفترهای ۱۰۰ برگ با قیمت‌های ۱۵۰ هزار تومان تا ۴۰۰ هزار تومان، مداد و پاک‌کن مرغوب تا ۲۰۰ هزار تومان و کیف‌های مدرسه تا پنج میلیون تومان، بخش عمده‌ای از بودجه خانواده‌ها را به خود اختصاص می‌دهند. چنین قیمت‌هایی در برابر درآمدهای جاری خانوارهای متوسط و کم‌درآمد، به سختی قابل تحمل است.
در این میان، خانواده‌هایی که به دنبال خرید اقلام فانتزی و برندهای خارجی هستند، مجبور به پرداخت مبالغ چند برابری می‌شوند. برخی والدین برای جلب رضایت فرزندان خود، حتی دست به قرض کردن می‌زنند تا از فشار روانی ناشی از نارضایتی کودکان کاسته شود. این مسئله نه تنها باعث افزایش استرس مالی خانواده‌ها می‌شود، بلکه در برخی موارد اختلافات خانوادگی را نیز تشدید می‌کند.
کیفیت داخلی یا جذابیت خارجی؟
تحقیقات نشان می‌دهد بسیاری از نوشت‌افزارهای داخلی از کیفیت مناسبی برخوردارند و در برخی موارد حتی نسبت به نمونه‌های خارجی برتری دارند. تولیدکنندگان داخلی با استفاده از فناوری‌های جدید و استانداردهای کیفی تلاش کرده‌اند تا محصولات قابل قبولی روانه بازار کنند. با این حال، مساله اصلی جذابیت ظاهری و فانتزی بودن محصولات خارجی است که کودکان را بیشتر به خود جذب می‌کند.
فروشندگان لوازم‌التحریر نیز این وضعیت را تایید می‌کنند. آنها می‌گویند که اغلب کودکان تمایل دارند کالاهایی را انتخاب کنند که از لحاظ ظاهر و طراحی برجسته‌تر باشند، حتی اگر قیمت آنها بسیار بالاتر از نمونه‌های داخلی باشد. والدین نیز به دلیل محدودیت‌های مالی و البته خواسته‌های کودکان در موقعیت دشواری قرار می‌گیرند.
در پاسخ به افزایش قیمت‌ها و اختلافات خانوادگی، معاونت بازرسی و نظارت اتاق اصناف ایران نظارت بر عرضه نوشت‌افزار و کالاهای مرتبط با بازگشایی مدارس را آغاز کرده است. این نظارت‌ها تا ۱۵ مهرماه ادامه دارد و تلاش می‌کند از عرضه کالاهای تقلبی، قاچاق و بی‌کیفیت جلوگیری کند. همچنین فروش اجباری کالاهای کم‌مصرف همراه با اقلام پرمصرف ممنوع اعلام شده است.
با این حال، تنها نظارت بر بازار نمی‌تواند به تنهایی مشکلات اساسی خانواده‌ها را حل کند. نیاز است که سیاست‌گذاران با همکاری نهادهای حمایتی و خیرین، بسته‌های حمایتی مناسب‌تر و گسترده‌تری برای اقشار آسیب‌پذیر فراهم کنند تا دانش‌آموزان از حداقل امکانات لازم برخوردار باشند.
علاوه بر مسائل اقتصادی، فرهنگ‌سازی نقش مهمی در کاهش این اختلافات دارد. والدین باید در گفتگو با فرزندان خود درباره اهمیت استفاده از کالاهای داخلی و ارزش‌گذاری بر تولیدات ملی تلاش کنند.
همچنین باید به کودکان آموزش داده شود که ارزش یک نوشت‌افزار تنها به برند یا ظاهر آن نیست، بلکه کیفیت، دوام و ارزش فرهنگی نیز اهمیت دارد.
از سوی دیگر، رسانه‌ها و نهادهای آموزشی باید با برنامه‌های متنوع و جذاب، کودکان را به استفاده از نوشت‌افزارهای داخلی ترغیب کنند و احساس غرور نسبت به حمایت از تولید ملی را در آنها تقویت نمایند.
اختلاف میان کودکان و والدین بر سر خرید نوشت‌افزارهای داخلی یا خارجی در مازندران بازتابی از چالش‌های بزرگ‌تر اقتصادی و فرهنگی است که خانواده‌ها و جامعه با آن مواجه‌اند. در شرایطی که قیمت‌های سرسام‌آور بازار، قدرت خرید خانواده‌ها را کاهش داده، نیاز به راهکارهای جامع برای حمایت اقتصادی و فرهنگی بیش از پیش احساس می‌شود.
با حمایت‌های نهادهای دولتی، همکاری خیرین و فرهنگ‌سازی هدفمند، می‌توان این اختلافات را کاهش داد و فضایی فراهم کرد که کودکان بدون فشار و استرس، با آرامش و رضایت از وسایل تحصیلی خود بهره‌مند شوند. این مسیر نه تنها به تقویت اقتصاد داخلی کمک می‌کند، بلکه به رشد فرهنگی جامعه و ایجاد حس همبستگی میان نسل‌ها منجر خواهد شد.
- نویسنده : سمانه اسلامی
