در گفت‌وگویی اختصاصی که در حاشیه جلسه ستاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی مازندران در ساری با سیده محدثه حسینی، معاون بهداشتی این دانشگاه، انجام دادم، او نسبت به بحرانی پنهان اما رو به گسترش در برخی نقاط استان هشدار داد:
نبود مدیریت صحیح در فرآیند سالم‌سازی آب در بسیاری از روستاهای مازندران باعث بروز بیماری‌هایی مانند اسهال حاد آبکی و اسهال‌های عفونی شده است.»
وقتی خودگردانی آب به تهدید سلامت تبدیل می‌شود
بر اساس اظهارات حسینی، بیش از نیمی از روستاهای استان خارج از پوشش شرکت آب و فاضلاب هستند و تأمین آب شرب در این مناطق توسط افراد محلی یا شوراها به شکل خودگردان انجام می‌شود. منابع آبی غالباً چشمه‌ها و رودخانه‌های منطقه‌ای هستند که به دلیل عدم تصفیه و نبود نظارت علمی، خطر انتقال عوامل بیماری‌زا را افزایش می‌دهند.
او تأکید کرد که این ساختار غیررسمی، نه‌تنها کارآمدی ندارد بلکه در برخی موارد به منبع درآمد شخصی افراد محلی تبدیل شده و همین موضوع مقاومت‌هایی را برای واگذاری امور به شرکت‌های مسئول ایجاد کرده است.
بر اساس قانون تشکیل شرکت‌های آب و فاضلاب (مصوبه ۱۳۶۹)، وظیفه تأمین، توزیع، تصفیه و انتقال آب در محدوده‌های شهری و روستایی به‌عهده شرکت‌های آب و فاضلاب استان گذاشته شده است. طبق تبصره‌های این قانون، حتی بهره‌برداری از تأسیسات موجود نیز باید زیر نظر شرکت‌های مذکور باشد.
اما حسینی می‌گوید که واقعیت میدانی در روستاهای مازندران با این قوانین هم‌خوان نیست. بسیاری از روستاها همچنان تحت سلطه سیستم‌های غیررسمی، فاقد تجهیزات تصفیه یا حتی ذخیره‌سازی بهداشتی آب هستند و همین موضوع به طور مستقیم با سلامت مردم در ارتباط است.
معاون بهداشتی دانشگاه مازندران، از یک تهدید رو به رشد دیگر نیز پرده برداشت:
ناقل بیماری تب دانگی یعنی پشه آئدس آلبوپیکتوس در غرب مازندران شناسایی شده است. با تغییرات اقلیمی و گرم‌تر شدن هوا، احتمال گسترش تب دنگی در استان بسیار بالاست.»
تب دنگی یک بیماری ویروسی است که علائمی همچون تب بالا، درد عضلانی، سردرد و در موارد شدید خون‌ریزی گوارشی دارد. این بیماری، اگرچه بیشتر مختص مناطق گرمسیری است، اما به‌دلیل اقلیم متغیر مازندران و بارش‌های فصلی که منجر به تجمع آب می‌شود، بستر مناسبی برای رشد پشه ناقل آن فراهم شده است.
حسینی تأکید کرد که برای مقابله با این تهدید، باید هم آموزش همگانی و هم حذف محیط‌های مناسب برای تخم‌ریزی پشه‌ها به طور همزمان انجام شود.
در ادامه گفت‌وگو، موضوع دیگری که زنگ خطر آن به صدا درآمده، افزایش موارد حیوان‌گزیدگی در استان است. به گفته دکتر حسینی، گردش ویروس هاری بین حیوانات وحشی و حتی اهلی، نگران‌کننده شده است. سگ‌های صاحب‌دار، سگ‌های ولگرد، گربه‌ها و حتی گاوها، در برخی مناطق حامل ویروس هستند.»
او هشدار داد که اگر واکسیناسیون حیوانات، کنترل جمعیت سگ‌های ولگرد و اطلاع‌رسانی کافی به مردم انجام نشود، ما با بحران جدی هاری مواجه خواهیم شد که عواقب آن بسیار خطرناک است.
در پایان گفت‌وگوی‌مان، دکتر حسینی با تأکید بر نقش «پیشگیری» به‌عنوان ستون اصلی نظام سلامت، خواستار هم‌افزایی جدی میان دستگاه‌های اجرایی، شوراهای محلی، دهیاری‌ها و خود مردم شد.
نمی‌شود سلامت مردم را قربانی ساختارهای غیرکارآمد کرد. یا باید شوراها به‌عنوان متولیان محلی، آموزش ببینند و ساختارها اصلاح شود، یا شرکت آب و فاضلاب استان با اختیارات کامل وارد عمل شود.»
او از برنامه‌های دانشگاه علوم پزشکی مازندران برای افزایش پوشش بهداشتی، غربالگری، کنترل بیماری‌ها، آموزش گسترده عمومی و به‌روزرسانی زیرساخت‌های بهداشتی خبر داد.
زنگ خطر برای همه
روستاهای مازندران، علی‌رغم نعمت‌های طبیعی، با تهدیدهای خاموشی چون آب ناسالم، پشه‌های ناقل بیماری و ویروس‌های خطرناک دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. این معضلات دیگر تنها موضوعات بهداشتی نیستند، بلکه به مسائل اجتماعی، اقتصادی و مدیریتی گره خورده‌اند. اگر امروز اقدامی نکنیم، فردا ممکن است خیلی دیر باشد.
- نویسنده : سمانه اسلامی
