تحلیل ملکان از یک اقدام مدیریتی؛ بررسی بازدیدهای سرزده استاندار از نهادهای اجرایی استان
بازدیدهای سرزده دکتر «مهدی یونسی رستمی»، استاندار مازندران، از دستگاه‌های اجرایی و پروژه‌های عمرانی، نمونه‌ای از چنین رویکردی‌ست؛ رویکردی که اگر به‌درستی ادامه یابد، می‌تواند نقش کلیدی در ارتقای اعتماد عمومی، افزایش بهره‌وری کارکنان، و بهبود کیفیت خدمات ایفا کند.
یونسی برخلاف رویه‌های معمول اداری که اغلب در چارچوب گزارش‌های صوری و مکاتبات رسمی انجام می‌شود، تصمیم گرفت بی‌واسطه به میدان بیاید؛ آن‌هم نه در چارچوب مراسمات تشریفاتی، بلکه بی‌خبر، بدون اطلاع قبلی و به شکل میدانی. این بازدیدها تاکنون از مجموعه‌هایی همچون اداره‌کل بیمه سلامت، کتابخانه‌های عمومی و پروژه کتابخانه مرکزی ساری صورت گرفته و پیامدهایی چندوجهی برای سیستم اداری استان در پی داشته است.
واقعیت از پشت میز دیده نمی‌شود
در اغلب نظام‌های مدیریتی، یکی از چالش‌های کلیدی، فاصله‌ی معنادار میان مدیران و بدنه اجرایی است. گزارش‌هایی که از پایین به بالا تهیه می‌شود، اغلب پالایش‌شده و گاه دستکاری‌شده‌اند؛ اما وقتی مدیری به‌صورت سرزده به میدان می‌آید، واقعیت‌های عریان سازمان را از نزدیک مشاهده می‌کند. یونسی در اظهارات خود نیز به همین نکته اشاره کرده که «بازدیدهای بدون اطلاع، فرصت دیدن واقعیت‌هاست، نه ظاهر سازی‌ها». این یعنی ارتقای درک واقعی از مشکلات، بدون واسطه‌گری ساختارهای فرسوده.
بازدیدهای سرزده را باید در راستای تقویت دو اصل بنیادین حکمرانی خوب دانست: شفافیت و پاسخگویی. این بازدیدها به‌گونه‌ای ناظر بیرونی اما درون‌ساختاری عمل می‌کنند. کارمندان می‌دانند ممکن است در هر لحظه زیر ذره‌بین نظارت قرار بگیرند؛ مدیران نیز ملزم می‌شوند که عملکردشان را به‌گونه‌ای ارتقا دهند که در مواجهه با چنین حضورهای غیرمترقبه، پاسخی روشن برای افکار عمومی داشته باشند. از این‌رو، بازدید سرزده نه مچ‌گیری، بلکه گامی به‌سوی فرهنگ‌سازی انضباط سازمانی است.
یکی از نکات مهمی که استاندار مازندران بر آن تأکید کرده، تقویت ارتباط با مردم و شنیدن بی‌واسطه مشکلات آن‌هاست. ارتباط مستقیم با مراجعه‌کنندگان، فرصتی‌ست که در دفاتر رسمی و پشت میزهای مدیریتی کمتر حاصل می‌شود. این مواجهه مستقیم، علاوه بر ایجاد همدلی، می‌تواند در احیای سرمایه اجتماعی دولت و نظام مؤثر واقع شود. به‌ویژه در شرایطی که مردم از کیفیت پاسخگویی برخی ادارات گله‌مندند، چنین رویکردهایی می‌تواند فاصله میان مردم و مسئولان را کاهش دهد
نکته مهم دیگری که در بازدیدهای استاندار دیده می‌شود، توجه به پروژه‌های عمرانی نیمه‌تمام یا کندپیش‌رو است. پروژه‌ای مانند کتابخانه مرکزی ساری که سال‌هاست در انتظار تکمیل مانده، با این بازدیدها دوباره در مرکز توجه قرار می‌گیرد. حضور مقام ارشد دولت در پروژه‌های راکد، می‌تواند روند تخصیص منابع، نظارت بر پیمانکاران، و پاسخ‌خواهی از دستگاه‌های مسئول را تسریع کند.
آیا بازدیدها استمرار خواهد داشت؟
یکی از چالش‌های مشابه در تجربه‌های گذشته، مقطعی‌بودن چنین بازدیدهایی‌ست. اگر این رویه تنها به چند مورد محدود ختم شود و تداوم نداشته باشد، نه‌تنها اثربخشی‌اش کاهش می‌یابد، بلکه می‌تواند به ضدتبلیغ نیز تبدیل شود. اما دکتر یونسی تأکید کرده که این بازدیدها به‌طور منظم ادامه خواهد داشت. استمرار این رویه به‌عنوان بخشی از سیاست‌های کلان نظارتی، می‌تواند به الگویی در سطح کشور نیز بدل شود.
در نگاه سنتی برخی مدیران میانی، بازدیدهای سرزده نوعی تهدید تلقی می‌شود؛ اما واقعیت این است که این اقدام، در صورت استفاده هوشمندانه، می‌تواند فرصتی برای اصلاح رویه‌ها، جذب حمایت‌های بالا‌دستی و حتی ارتقای شاخص‌های رضایت عمومی باشد. نگاه استاندار مازندران به این بازدیدها نیز به همین سمت است؛ نه از دریچه کنترل صرف، بلکه با نیت هم‌افزایی، همدلی و تحول.
بازدیدهای سرزده استاندار مازندران، چنانچه در مسیر درست و با استمرار منطقی ادامه یابد، می‌تواند به بستری برای بازسازی اعتماد عمومی، اصلاح رفتار سازمانی، کاهش بوروکراسی، تسریع خدمات‌رسانی، و احیای پاسخگویی اداری بدل شود.
با این حال، برای ثمربخشی کامل این بازدیدها، لازم است نتایج آن‌ها نیز در قالب گزارش‌های عمومی به مردم ارائه شود، دستورهای صادرشده پیگیری شوند، و دستگاه‌ها ملزم به اصلاح شوند. در غیر این صورت، خطر تبدیل شدن این اقدام به «نمایش مقطعی» همچنان وجود دارد.
در نهایت، مدیریت امروز، بیش از هر زمان دیگری، نیازمند حضور میدانی، ارتباط بی‌واسطه، و تصمیم‌گیری واقع‌بینانه است. مازندران اگر بخواهد به الگوی حکمرانی خوب بدل شود، باید این مسیر را با دقت و عزمی راسخ دنبال کند.
- نویسنده : سمانه اسلامی
