این رخداد را می‌توان نشانه‌ای از فرسایش تدریجی زیرساخت‌های علمی و پژوهشی مازندران دانست؛ استانی که سال‌ها بار تولیدات کشاورزی کشور را بر دوش داشته اما حالا در نگهداری مهم‌ترین پایگاه تحقیقاتی خود درمانده است.
معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی (تات) با بیان اینکه پژوهشکده اکولوژی دریای خزر در مازندران تعطیل شده است، گفت: به دلیل مشکلاتی که برای مالکیت زمین این پژوهشکده به وجود آمده، مقرر شد این مکان علمی به استان گیلان منتقل شود.
پژوهشکده اکولوژی دریای خزر با نام مرکز تحقیقات شیلاتی استان مازندران که از اوایل سال ۱۳۶۶ فعالیت های علمی- تحقیقاتی خود را در مساحتی حدود ۱۱هکتار واقع در فرح آباد آغاز کرد، اما اکنون به دنبال طرح شکایت شماری از مدعیان مالکیت این زمین، شعبه ۱۱ دادگاه عمومی و حقوقی شهرستان ساری رای “خلع ید” علیه این پژوهشکده راهبردی ملی را صادر کرده است.
اهمیت پژوهشکده اکولوژی دریای خزر که زیر مجموعه وزارت جهاد کشاورزی است به این دلیل است که پیشینه تحقیقاتی زیادی با کشورهای حوزه خزر دارد و طی چهار دهه فعالیت های زیستی دریایی را در قالب طرح های پژوهشی مورد تحقیقات قرار داده است.
این پژوهشکده با ۶ گروه تحقیقاتی بوم شناسی، تکثیر و پرورش آبزیان، بیوتکنولوژی دریایی، بیولوژی و ارزیابی ذخایر، بهداشت و بیماری های آبزیان و گروه برنامه ریزی و فن آوران اطلاعات و با بهره گیری از توان آزمایشگاه تخصصی، ایستگاه تحقیقات شیلاتی و اکولوژی خِیرود نوشهر و شناور تحقیقاتی یکهزارو ۱۰۰ تنی کشتی گیلان در سایت فرح آباد ساری به عنوان تنها شناور پژوهشی در جنوب دریای خزر مشغول تحقیقات است.
در این ارتباط غلامرضا گل محمدی در جریان سفر به مازندران و در بازید از آخرین دستاوردهای پژوهشی و آموزشی در حوزه‌های کشاورزی و منابع طبیعی این خطه شمالی بر تقویت پیوند میان تحقیقات و عرصه تولید تأکید کرد.
وی با ابراز تاسف از تعطیلی پژوهشکده اکولوژی دریای خزر واقع در ساری توضیح داد: تاکید می کنم که انتقال این پژوهشکده با سابقه ساری باید دغدغه مسوولان و مردم مازندران باشد، اما به نظر می رسد پژوهشکده اکولوژی دریای خزر به استان گیلان منتقل خواهد شد.
رئیس سازمان تات هدف از این سفر را آشنایی بیشتر با دستاوردهای پژوهشی و حمایت از فعالیت‌های علمی ـ پژوهشی، ارتقای بهره‌وری و توسعه پایدار کشاورزی در مازندران عنوان کرد و ادامه داد: مرکز تحقیقات سیاست‌های خاصی را دنبال می‌کند که باید به سمت حل مسئله و چالش‌ها برویم.
گل محمدی با ذکر این نکته که باید طرح‌های کلان برای انجام تحقیقات را آسیب شناسی کرده و در حال بازبینی هستیم، گفت: غلاف بندی سویا یکی از چالش‌های استان است که با حوزه های مختلف گیاه پزشکی، تغییر اقلیم و … مرتبط است.
وی افزود: محققان ستادی در کشور وظیفه سیاستگذاری برای مشکلات کلان را بر عهده دارند اما محققین استانی باید نیمی از توان خود را به حل چالش استانی بگذارند.
معاون وزیر جهادکشاورزی با بیان اینکه در تلاش برای تهیه چند کمباین مورد نیاز استان مازندران هستیم، ادامه داد: ۱۰ تراکتور سفارش شده که بزودی به مراکز استانی تحویل می‌شود.
رئیس سازمان تات در کشور با بیان اینکه حل مشکلات نیاز به زمان دارد، گفت: چالش‌های بسیاری در منابع مالی داریم و در تلاش هستیم تا اقداماتی برای اعضای هیأت علمی انجام دهیم.
مقام‌های ملی و استانی امروز از «ابراز تأسف» فراتر نرفته‌اند. اما مردم و نخبگان مازندران حق دارند بپرسند:
چرا استانداری، نمایندگان مجلس و وزارت جهاد کشاورزی پیش از صدور حکم قضایی اقدامی نکردند؟
آیا امکان تملک یا واگذاری زمین جایگزین در همان استان بررسی شد؟
چه تضمینی وجود دارد که سایر مراکز تحقیقاتی مازندران به سرنوشت مشابه دچار نشوند؟
اگرچه تصمیم انتقال به گیلان «مقرر» شده، هنوز می‌توان با اراده سیاسی و حقوقی مسیر دیگری گشود: از مصالحه حقوقی تا تأمین زمین معوض. آنچه نیاز است، نه ابراز تأسف که اقدام عملی و هماهنگی میان قوا است.
کوچ پژوهشکده اکولوژی دریای خزر، هشداری است برای آینده علمی مازندران. این واقعه باید به مطالبه‌ای فراگیر تبدیل شود؛ چرا که از دست دادن سرمایه انسانی و علمی، خسارتی است که با هیچ بودجه‌ای جبران نخواهد شد.
امروز، بیش از هر زمان دیگری، مازندران به دفاع از سرمایه فکری خود نیاز دارد—دفاعی که تنها با فشار افکار عمومی، پیگیری رسانه‌ها و اراده مسئولان ممکن خواهد شد.
- نویسنده : سمانه اسلامی
