به گزارش ملکان، سرویس اجتماعی – سمانه اسلامی
هواشناسی مازندران به تازگی با صدور هشداری جدی، نسبت به تقویت سامانه سرد بارشی و پیامدهای ناشی از آن از جمله آبگرفتگی معابر، جاری شدن سیلاب، رانش زمین و ریزش سنگ در مناطق مختلف استان هشدار داده است. این هشدار به دلیل پتانسیل بالای خسارات جانی و مالی ناشی از این پدیده‌های طبیعی، حائز اهمیت فراوان است.
با توجه به گستردگی استان مازندران، تمام مناطق این استان به نوعی تحت تاثیر این سامانه قرار خواهند گرفت. اما مناطق کوهستانی و درهای به دلیل توپوگرافی خاص خود، بیشتر در معرض خطر سیلاب، رانش زمین و ریزش سنگ هستند هواشناسی مازندران ۲۷ مهر با صدور هشدار سطح نارنجی زرد، زمان فعالیت این سامانه را از عصر دوشنبه تا اواخر وقت چهارشنبه هفته جاری و منطقه اثر آن را در سطح استان اعلام و پیش بینی کرد که آسمان این استان در طی این مدت با بارش متناوب باران، گاهی رگبار و رعد و برق، وزش باد به نسبت شدید، کاهش محسوس دما و در برخی مناطق با تگرگ و در مناطق سردسیر کوهستانی نیز با بارش برف همراه خواهد بود.
سیل، پرتکرارترین حادثه طبیعی در مازندران
مدیرکل مدیریت بحران مازندران گفت که سیل به عنوان خطرناک‌ترین و مکررترین حادثه در این استان، تحت تأثیر تغییرات اقلیمی، دیگر مختص فصل خاصی نیست و نیاز به رعایت اصول ساخت‌وساز در حریم رودخانه‌ها دارد.
حسینعلی محمدی اظهار کرد: سیل پُرمخاطره‌ترین و پُرتکرارترین حادثه در مازندران است چراکه شاهد وقوع سیلاب‌های آبرفتی، رودخانه‌ای و طغیان مسیل‌های در استان هستیم.
مدیرکل مدیریت بحران مازندران با بیان اینکه حادثه سیلاب در این استان مختص فصل خاصی نیست، تصریح کرد: با توجه به تغییرات اقلیمی رژیم بارش‌های تغییر کرده است؛ به‌طوری‌که بارش‌ها در استان مازندران از ۲۱۰ روز به ۸۳ روز کاهش‌یافته است.
محمدی با تأکید بر رعایت دستورالعمل‌ها در ساخت‌وسازها، خاطرنشان کرد: مهم‌ترین موضوع پرهیز از ساخت‌وساز در حریم و بستر رودخانه‌های مازندران است که باید موردتوجه قرار گیرد.
هواشناسی مازندران درباره فعالیت سامانه بارشی و خطر جاری شدن سیلاب در روزهای آینده در استان در اطلاعیه‌ای هشدار نارنجی صادر کرد.
هواشناسی مازندران با صدور هشدار سطح نارنجی اعلام کرد که با شکل گیری جریانات شمالی همراه با عبور موج از شامگاه امروز شنبه تا اواخر وقت سه‌شنبه هفته آینده بارش باران (گاهی رگبار و رعدوبرق)، وزش باد نسبتا شدید و کاهش دما در استان خواهیم داشت.
آبگرفتگی، سیلابی شدن مسیل‌ها و رودخانه‌ها، صاعقه، کاهش دید، لغزندگی، ریزش سنگ و اختلال در تردد جاده‌ها و محورهای کوهستانی، خسارت به سازه‌های کم مقاوم و سست بنیاناز پیامدهای این سامانه است.
توصیه می‌شود شهروندان عدم اسکان در حاشیه و بستر رودخانه‌ها و مسیل‌ها و مناطق مرتفع، خودداری از چرای دام در حاشیه رودخانه‌ها و نواحی مرتفع، پرهیز از فعالیت‌های کوهنوردی، مقاوم سازی سازه‌های کم مقاوم و سست بنیان و سایر اقدامات پیشگیرانه را مدنظر قرار دهند.
همچنین هواشناسی مازندران در اطلاعیه دیگر با اعلام وضعیت هشدار سطح نارنجی، هرگونه فعالیت دریایی در آب‌های ساحلی این استان در چهار روز آینده را ناامن اعلام کرده است.
هواشناسی مازندران با بیان اینکه سامانه ناپایدار جوی مناطق ساحلی و دور از ساحل را تحت تاثیر قرار می‌دهد هشدار داد که این وضعیت جوی دریایی علاوه بر احتمال غرق شدن شناگران، غرق شدن قایق ها و شناورهای کوچک و متوسط و صیادی، پاره شدن تورهای صیادی و خسارت به تاسیسات دزیایی و ساحلی و صدمه دیدن کشتی ها و شناورها در اسکله را نیز به همراه خواهد داشت.
چرا بارندگی های مازندران منجر به وقوع سیل می شود؟
کارشناس مطالعات اداره کل هواشناسی مازندران در تشریح این پرسش که چرا بارندگی های مازندران منجر به وقوع سیل می شود، گفت: دخالت‌های انسانی، تغییر اقلیم، تهی شدن پوشش گیاهی در ارتفاعات، سست شدن خاک و ساخت و سازهای غیرمجاز در کنار سایر عوامل، دلیل اصلی وقوع سیل پس از بارندگی به میزان زیاد، در مازندران است.
آزیتا امیری در با اشاره به اینکه چرا بارندگی های مازندران منجر به وقوع سیل می شود، اظهار کرد: مازندران به دلیل ماهیت توپوگرافی خود همواره در برابر بروز سیل آسیب پذیر بوده است همچنین بیش از ۷۵ درصد از زمین های استان دارای شیب بیش از ۱۰ درصد و حدود ۴۰ درصد دارای شیب بالای ۵۰ درصد است یعنی سطح زمین‌های پست و جلگه‌ای استان که حدود ۲۳ درصد از زمین های آنرا شامل می شود، پایین است.
وی با بیان اینکه آب حاصل از بارندگی با سرعت نسبتا بالایی از ارتفاعات به سوی جلگه سرازیر می شود، تصریح کرد: به دلیل اینکه سطح زمین در برخی مناطق جلگه ای پایین تر از سطح دریا است بنابراین حجم آب اضافی حاصل از سیلاب‌ها به سختی به دریا تخلیه می‌شود و مدت زمان بیشتری در این مناطق پست باقی می ماند.
کارشناس مطالعات اداره‌کل هواشناسی مازندران گفت: از نظر وضعیت زمین شناسی و جنس خاک باید گفت که جنس حدود ۴۴ درصد از اراضی مازندران از خاک سست تشکیل شده که نسبت به فرسایش و لغزش آسیب پذیری زیادی دارد.
دخالت انسان و تغییر اقلیم؛ دو عامل مهم بروز سیل در مازندران
امیری با اشاره به اینکه تعداد وقوع پدیده سیل در سال های اخیر در کشور و استان مازندران رو به افزایش است، تصریح کرد: این امر نه تنها از دخالت های ناشیانه انسان نشأت می گیرد بلکه شرایط تغییر اقلیم نیز خارج از محدوده دخالت بشری به افزایش این پدیده دامن می زند که وقوع بارش های سیل آسا و بی سابقه از جمله پیامدهای آن است.
وی ادامه داد: هیئت بین‌الدول تغییر اقلیم سال ها است که در مورد افزایش ریسک وقوع خشکسالی و سیل به عنوان پیامدهای تغییر اقلیم هشدار داده و می دهد واین هشدارها به این دلیل است که کشورهای تحت تأثیر، تدابیر خاصی را جهت انطباق با وضعیت اقلیمی جدید اتخاذ کنند؛ از جمله اقدامات انجام شده دراین زمینه تصویب توافق نامه پاریس در سال ۲۰۱۵ است که طی آن ۱۹۵ کشور از جمله ایران که از کشورهای آسیب پذیر در برابر پیامدهای تغییر اقلیم است در آن حضور دارند.
حاشیه‌های رودخانه را دریابید!
کارشناس مطالعات اداره‌کل هواشناسی مازندران در ادامه به دخالت های انسانی در سال های اخیر که منجر به افزایش آسیب‌پذیری استان مازندران در برابر بارندگی های سنگین شده است، اشاره و اظهار کرد: ساخت و ساز غیرمجاز و یا با مجوزهای بدون مطالعه دقیق در حاشیه رودخانه ها یکی از مهم ترین دلایل بروز خرابی های ویرانگر به هنگام طغیان رودخانه ها است، در واقع رودخانه ها باید برای مواقعی که دبی یا حجم آب افزایش می یابد فضای کافی جهت هدایت آب اضافی در اختیار داشته باشند.
امیری افزود: لایروبی نامناسب رودخانه‌ها نیز گنجایش بستر آنها را کاهش می‌دهد و در بارندگی‌های شدید قدرت هدایت آب را کاهش داده و منجر به ایجاد مسیرهای فرعی از رودخانه و تخریب اراضی همجوار می‌شود.
وی با اشاره به اینکه بر اساس مدیریت سیلاب‌های شهری، علاوه بر لایروبی رودخانه‌ها، باید برخی از مناطق در مسیر که ریسک ایجاد مسیر فرعی و تخریب زمین‌های مجاور را دارند توسط سازه‌هایی مانند دیواره‌های سیل بند مقاوم سازی شوند، تاکید کرد: دست اندازی و تجاوز به منابع طبیعی مازندران از جمله چرای بی‌رویه دام بیش از ظرفیت مراتع بالادست باعث از بین رفتن پوشش گیاهی مراتع می‌شود.
امیری افزود: در واقع پوشش گیاهی این مراتع باید مانند سدی در برابر جاری شدن آب باران عمل کند و مانع از وقوع سیل، فرسایش خاک و رانش زمین شود که در سال های اخیر به شدت مورد بی توجهی دامداران قرار گرفته است.
جنگل و نقش حیاتی آنها در پیشگیری از وقوع سیل
کارشناس مطالعات اداره‌کل هواشناسی مازندران خاطرنشان کرد: در دامنه‌ها نیز تجاوز به حریم جنگل و تبدیل منابع طبیعی به زمین‌های کشاورزی و حتی ویلا سازی‌ها، مقاومت اراضی را در برابر بروز سیل‌ها به شدت افزایش داده است و بازدید میدانی از مناطق سیل زده نشان می‌دهد در مناطقی که بافت جنگلی هنوز تخریب نشده سیلاب کمتر است و بیشتر آب بارشی به تدریج جذب زمین می‌شود.
امیری تاکید کرد: افزایش جمعیت شهرنشین، نوع شهرسازی و افزایش جاده سازی و آسفالت معابر نیز نفوذپذیری زمین را در برابر بارندگی ها به شدت کاهش می دهد و منجر به جاری شدن روانآب می شود.
وی تصریح کرد: با توجه به پیامدهای تغییر اقلیم و تغییر الگوی بارش و افزایش ریسک بارندگی های یک روزه با شدت بالا در زمان کوتاه که فرصت کافی برای جذب آب توسط زمین ایجاد نمی کند، دوره بازگشت وقوع سیل در منطقه کوتاه تر شده و فراوانی بروز سیل ها افزایش یافته است که این مسئله باید در فاز مطالعاتی احداث پل ها و سایر سازه ها مورد توجه قرار گیرد.
تشریح عوامل وقوع سیل در ارتفاعات
وی اضافه کرد: وجود دوره های طولانی خشکسالی و کم بارشی در مناطق کوهستانی استان منجر به خشک شدن خاک این نواحی شده است و همراه با سایر عوامل از جمله کاهش پوشش گیاهی منجر به سست شدن خاک و عدم مقاومت آن در برابر بارندگی ها می شود که احتمال بروز سیل و رانش زمین را افزایش می دهد.
کارشناس مطالعات اداره کل هواشناسی مازندران در ادامه اظهار کرد: احداث سدهای مختلف در استان از جمله اقداماتی است که تا حدودی از شدت این مشکلات کاسته چرا که بارندگی های شدید به جای سرازیر شدن به سوی جلگه، در پشت این سدها ذخیره می شوند تا در فصل گرم مورد استفاده قرار گیرند. به عنوان مثال اگر سد شهید رجایی نبود، به هنگام بارندگی های بسیار شدید، شهر ساری زیر آب می رفت و یا سد البرز که به عنوان محافظی از وقوع سیل در بابل جلوگیری می کند.
لزوم تمهیدات گسترده و اجرایی برای انطباق با تغییرات اقلیمی
امیری یادآور شد: انطباق با وضعیت جدید اقلیمی نیاز به تمهیدات گسترده ای دارد که با تدوین برنامه ای بلند مدت و تصویب قوانینی منطبق با تغییرات اقلیمی منطقه قابل اجرا است و ضمانت اجرایی محکمی را نیز طلب می کند.
وی گفت: برای جلوگیری از دست اندازی ساکنان منطقه به منابع طبیعی از جمله کشاورزان، دامداران، دلالان چوب و عاملان معاملات ملکی غیرمجاز باید اشتغالزایی و افزایش امکانات امرار معاش مردم به روش های سالم و دوست دار طبیعت مد نظر مسئولان و تصمیم سازان جامعه قرار گیرد، در غیر این صورت افزایش نیاز مالی و مشکلات معیشتی مردم هر روز تخریب بیشتر محیط زیست و منابع طبیعی را در پی خواهد داشت و متأسفانه در سال های آینده شاهد ویرانگری های بیشتری از جانب این طبیعت دست کاری شده خواهیم بود.
مازندران حدود ۴۸۰ کیلومتر از سواحل جنوبی دریای خزر را در اختیار دارد که بیشترین میزان در میان سه استان شمالی است.
