حفاظت از ذخیره‌گاه زیست‌کره با تکیه بر جوامع محلی
حفاظت از ذخیره‌گاه زیست‌کره با تکیه بر جوامع محلی
تالاب میانکاله، یکی از ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره جهان و نخستین تالاب ثبت‌شده ایران در کنوانسیون رامسر، امروز بیش از هر زمان دیگری نیازمند مشارکت واقعی مردم بومی برای حفاظت پایدار است.

معاون محیط‌زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط‌زیست، در بازدید اخیر خود از این منطقه، بر ضرورت پیاده‌سازی سازوکارهای مشارکتی با جوامع محلی تأکید کرد؛ رویکردی که می‌تواند میان حفاظت و توسعه محلی، تعادلی پایدار ایجاد کند.

پناهگاه حیات‌وحش میانکاله، با پوشش گیاهی گسترده و شرایط اکولوژیکی ویژه، از مستعدترین مناطق شمال کشور برای آتش‌سوزی‌های فصلی است. حمید ظهرابی، معاون سازمان، با اشاره به ضرورت تدوین طرح جامع پیشگیری و کنترل حریق، گفت: «استفاده از فناوری‌های نوین پایش و آموزش نیروهای محلی، کلید مدیریت بحران‌های زیست‌محیطی در این منطقه است.»

مشارکت مردمی؛ از شعار تا ساختار

حمید ظهرابی پس از بازدید از پایگاه اطفای حریق مرکزی پناهگاه حیات‌وحش میانکاله با اشاره به اهمیت پیشگیری و آموزش نیروها در مدیریت بحران‌های احتمالی اظهار کرد: پناهگاه حیات‌وحش میانکاله به‌دلیل شرایط اکولوژیکی خاص خود و وسعت پوشش گیاهی، از حساس‌ترین مناطق مستعد آتش‌سوزی در شمال کشور است بنابراین، تدوین طرح‌های جامع پیشگیری و کنترل حریق و استفاده از فناوری‌های نوین پایش، از اولویت‌های اصلی سازمان حفاظت محیط‌زیست است.

وی همچنین بر ضرورت مشارکت فعال جوامع محلی در حفاظت از این منطقه تأکید کرد و افزود: حفاظت پایدار از ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره تنها با حضور و مشارکت واقعی مردم بومی ممکن است. برای این منظور، سازمان حفاظت محیط‌زیست سازوکار مشارکت ساختاریافته جوامع محلی را در مدیریت میانکاله پیاده‌سازی خواهد کرد.

معاون محیط‌زیست طبیعی همچنین پیشنهادات ویژه‌ای برای تقویت معیشت‌های پایدار ارائه داد و افزود: حمایت از اکوتوریسم، صنایع‌دستی و بهره‌برداری از محصولات بومی مانند انار و تمشک می‌تواند ضمن ایجاد درآمد برای جوامع محلی، انگیزه حفاظت از منابع طبیعی را تقویت کند.

ظهرابی اظهار داشت: تدوین و اجرای طرح‌های اکوتوریسم با مشارکت جوامع محلی و بهره‌برداری از ظرفیت‌های بوم‌شناختی منطقه می‌تواند الگویی از توسعه پایدار مبتنی بر طبیعت در شمال کشور باشد و تعادلی میان حفاظت و توسعه محلی ایجاد کند.

این تالاب با وسعت ۴۸ هزار هکتار، سالانه میزبان بیش از ۱۳۰ گونه پرنده مهاجر با جمعیتی بالغ بر ۱.۵ میلیون بال است. از فلامینگو و پلیکان تا عقاب دریایی و درنای خاکستری، میانکاله کریدور مهاجرت فصلی و محل زاد و ولد گونه‌های نادر و در معرض خطر است. تنوع زیستی این منطقه، آن را به یکی از ۶۵۰ ذخیره‌گاه زیست‌کره جهان تبدیل کرده است.

میانکاله، علاوه بر پرندگان، زیستگاه گونه‌های مختلف ماهی مانند کپور، کفال، سفید و ماش است. پستاندارانی چون مارال، گربه جنگلی، یوزپلنگ، شغال، روباه و خرگوش نیز در این منطقه زندگی می‌کنند. این تنوع، میانکاله را به یکی از مهم‌ترین پهنه‌های بوم‌شناختی ایران بدل کرده است.

  • نویسنده : سمانه اسلامی