به گزارش خبرنگار ملکان – سمانه اسلامی
مازندران، سرزمین سبز شمال کشور، این روزها با معضل جدی آلودگی محیط زیست و انباشت زباله دست و پنجه نرم می‌کند. براساس آخرین آمارها، بیش از ۲۰۰ هکتار از عرصه‌های طبیعی و جنگلی این استان به محل دپوی زباله تبدیل شده است. این فاجعه زیست محیطی، نه تنها زیبایی‌های طبیعی مازندران را به نابودی کشانده، بلکه سلامت ساکنان منطقه و حیات وحش را نیز به خطر انداخته است.
زخمی که عمیق‌تر می‌شود
زباله زخم عمیق پیکر نحیف طبیعت شمال کشور است. زخمی که در ۲ دهه اخیر عمیق‌تر شده و مساحت آن نیز در نقاط مختلف شمال و به ویژه مازندران افزایش یافته است. دپوی بی‌رویه زباله در دل جنگل‌ها و طبیعت بکر مازندران، علاوه بر آلودگی خاک و آب، منجر به انتشار گازهای سمی و شیرابه‌های خطرناک شده است. این شیرابه‌ها به راحتی وارد سفره‌های آب زیرزمینی شده و سلامت ساکنان مناطق اطراف را تهدید می‌کنند. همچنین، آلودگی خاک باعث کاهش حاصلخیزی زمین‌ها و از بین رفتن پوشش گیاهی شده است.
جانمایی نامطلوب مکان‌های دفن زباله مازندران در سه دهه اخیر سبب شده که اکنون مساحت عرصه‌های دپوی زباله در مازندران که عمدتا نیز در دل جنگل‌ها قرار دارند به حدود ۲۰۰ هکتار برسد.
دپوی این زباله‌ها و آلوده شدن خاک محیط تنها چالش ناشی از این روش دفع پسماند نیستند. نفوذ شیرابه‌ها به عمق زمین و آب‌های زیرزمینی تهدید بزرگی است که بر سلامت ساکنان اطراف این سایت‌های دپوی زباله تاثیر مستقیم می‌گذارد. زباله‌دان‌های تحمیل شده به طبیعت مازندران نبسیاری از زمین‌های باغی، شالیزاری و مراتع استان را به درجه‌ای از آلودگی رساندند که در سلامت محصولات تولیدی در این عرصه‌ها ابهام وجود دارد.
شهرهای مازندران به گونه‌ای گسترده شده که جنگل، کوه، دشت و مرتع بخشی از شهرها و روستاهای این استان را تشکیل می‌دهند و همه این اراضی هم در معرض تهدید زباله‌ها قرار دارند.
معضل پسماند سال‌های طولانی است که گریبان مازندران سرسبز را گرفته و در برهه‌های مختلف سه دهه گذشته در برخی مناطق تبدیل به بحران چندوجهی شد. در این فرایند بیشترین آسیب به جنگل‌های مازندران وارد شد. محل دپوی زباله‌ها در آمل، بابل، بابلسر، نوشهر، نور و بسیاری از شهرهای این استان از گلوگاه تا رامسر تهدیدی جدی برای عرصه‌های طبیعی محسوب می‌شوند.
کارشناسان بر این باورند یکی از علت‌های اصلی طولانی شدن طرح‌های ساماندهی پسماند مازندران شهرستانی عمل کردن در این زمینه است که سبب می‌شود اعتبارات دولتی به صورت قطره‌چکانی به طرح‌ها تخصیص یابد و افتتاح طرح‌ها را در هاله‌ای از ابهام قرار دهد.
هر چند قصه تلخ معضل زباله برای بومیان مازندران تکراری است و بسیاری از مازندرانی‌ها درد و رنج و جان‌سختی آن در برابر راه‌حل‌های متنوع را با گوشت و استخوان‌شان لمس کرده‌اند، ولی برای غیربومیان هم ناآشنا نیست. چون اگر حتی پیشینه یک بار سفر زمینی به مازندران را داشته باشند، بوی تعفن زباله‌های انباشته در جای‌جای استان بدون تردید مشام‌شان را آزرده است. بیراه نیست اگر گفته شود در مسیرهای منتهی به جنگل، دریا یا کوه‌های همه شهرستان‌های مازندران می‌توان نقاطی را یافت که بوی تعفن زباله احساس شود و محل دپوی زباله‌ها به چشم آید.
با این که طی سال‌های اخیر گام‌های مثبتی برای ساماندهی زباله در مازندران برداشته شد، اما به جز موارد معدودی از جمله بهره‌برداری از نیروگاه زباله‌سوز نوشهر که آن هم البته با چالش و تعطیلی مواجه شد و کارخانه کمپوست تنکابن، بقیه طرح‌ها به سرانجامی اثرگذار نرسیدند و فرآیند تخریب اراضی طبیعی همچنان ادامه دارد
توقف انتقال زباله به سایت‌های دپوی زباله در مازندران هم عمدتا ناکام ماند و به نتیجه‌ای نرسید. در این زمینه تنها نقطه امیدبخش که اخیرا مشاهده شد مربوط به سایت زباله انجیلسی بابل بود که بالاخره پس از سال‌ها با پیگیری دوستداران محیط زیست و حکم قطعی دادگاه تجدید نظر استان ورود زباله به این سایت ممنوع شد و اقداماتی برای بهبود وضعیت در این منطقه جنگلی در حال انجام است.
“نجات انجیلسی؛ الگویی برای مدیریت یکپارچه پسماند در مازندران
کارشناس محیط زیست، محمود رحیمی، با تاکید بر ضرورت تجمیع منابع و تمرکز بر طرح‌های ساماندهی پسماند در یک مکان واحد، راهکاری موثر برای کاهش آلودگی محیط زیست و حفظ منابع طبیعی ارائه داده است
این کارشناس محیط زیست اظهار کرد: اگر خواهان حل ریشه‌ای مشکل پسماند مازندران هسیتم باید یک مکان واحد اجرای طرح‌های ساماندهی پسماند برای چند شهر اختصاص پیدا کند. نه این که هر شهری بخش وسیعی از اراضی طبیعی را به این امر اختصاص دهد. اگر برای چند شهر مرکزی مازندران یک مکان اجرای طرح‌های ساماندهی زباله مشخص شود به مراتب اثربخش‌تر خواهد بود.
محمود رحیمی با بیان اینکه اگر شهرداری‌های چند شهر با تجمیع اعتبارات خود برای طرح‌های ساماندهی پسماند سرمایه‌گذاری کنند به سرعت آن طرح افتتاح خواهد شد، افزود: با این روش به مراتب اراضی طبیعی کمتری آلوده به زباله خواهد شد.
این کارشناس محیط زیست خاطرنشان کرد: برای نجات جنگل‌های آلوده به زباله در شهرهای مختلف مازندران هشدارهای زیادی صادر شد، اما جزیره‌ای فکر کردن سبب تداوم این تخریب‌ها خواهد شد.
رحیمی گفت: تنها نقطه امید بخش و شادی‌آور برای دوستداران محیط زیست حکم قطعی دادگاه تجدید نظر استان برای ممنوعیت ورود زباله به سایت انجیلسی بود.
این فعال محیط زیست تصریح کرد: اگر شهروندان این روزها به منطقه انجیلسی بابل که در قلب جنگل‌های هیرکانی قرار دارد مراجعه کنند شاهد آغاز روند بازگشت این منطقه به روزهای طلایی خود پیش از میزبانی ۳۰۰ تن زباله در روز هستند.
سرمایه‌گذاری سوئدی؛ نویدبخش آینده‌ای پاک برای مازندران
بحران پسماند در مازندران و سایر استان‌های شمالی به یکی از چالش‌های جدی زیست محیطی کشور تبدیل شده است. انباشت زباله در طبیعت، آلودگی آب‌های زیرزمینی و تهدید تنوع زیستی از جمله پیامدهای این بحران هستند. اما خبر خوش آنکه، استاندار مازندران از ورود سرمایه‌گذاران سوئدی برای مطالعه و رفع چالش پسماند استان خبر داده است. این اقدام امیدوارکننده می‌تواند فصل جدیدی را در مدیریت پسماند این استان رقم بزند
مهدی یونسی رستمی در حاشیه بازدید از طرح های نیمه تمام بابل افزود: برخی از طرح ها ۱۰ تا ۱۵ سال نیمه کاره مانده است. وی گفت: دنبال راهکارهایی هستیم تا این طرح های نیمه کاره هرچه سریع‌تر به پایان برسد و هدف ما این است که که پس از بازدید سرکشی این طرح ها را به اتمام برساند.
استاندار مازندران تاکید کرد: هدف ما این است که طرح ها هرچه سریع‌تر به پایان برسد و ما مسوولان در سال های گذشته نتوانستیم راهکارهایی برای تکمیل طرح‌ها پیدا کنیم.
مقام عالی دولت در مازندران ابر چالش و بحران استان را پسماند دانست و گفت: این مشکل در استان‌های گیلان و گلستان نیز وجود دارد و رایزنی‌های با دانشگاه مطرح کشور برای حل این انجام شد.
یونسی رستمی همچنین از ورود سرمایه‌گذاری از کشور سوئد برای انجام مطالعات مربوط ۱۲ سایت پسماند خبر داد و گفت: امیدواریم که به راهکاری برای حل مشکل پسماند دست یابیم.
وی گفت: فکر من و گروه من در استان این است که سرمایه‌گذار را به استان بیاوریم و تمام موانع و مزاحمت‌های قانونی را یکی پس از دیگری حل می‌کنم زیرا اشتغال پایدار منجر به امنیت بیشتر و کاهش آسیب پذیری می‌شود. استاندار مازندران ادامه داد: در مازندران بستر برای جذب و سرمایه‌گذاری بسیار آماده و مهیا است و بیش از ۷۰ درصد بسترها برای حضور سرمایه‌گذاران مهیا است.
