به گزارش خبرنگار ملکان این افزایش ناگهانی در شرایطی رخ داده که کشاورزان شمال کشور در سال زراعی جاری با رشد بی‌سابقه قیمت نهاده‌های کشاورزی، دستمزد کارگران و هزینه‌های جانبی مواجه بوده‌اند.
طبق اعلام اتحادیه شالیکوبی‌داران مازندران، نرخ تبدیل هر کیلو شالی به برنج سفید در واحدهای مدرن به ۴۱,۵۰۰ ریال و در واحدهای سنتی به ۳۷,۸۰۰ ریال رسیده است. این رقم نسبت به سال گذشته حدود ۵۰ درصد افزایش داشته و به‌طور میانگین برای هر هکتار شالی‌کاری، کشاورز باید حدود ۱۹ میلیون تومان کارمزد پرداخت کند. این رقم در کنار سایر هزینه‌ها، سودآوری این محصول راهبردی را با چالش جدی مواجه کرده است.
شالیکوبی‌داران مازندران علت اصلی افزایش کارمزد را رشد قیمت قطعات یدکی، انرژی (آب، برق، گاز) و دستمزد کارگران عنوان می‌کنند. به گفته آنان، برداشت مکانیزه و رطوبت بالای شالی باعث شده زمان خشک‌کردن در فرها دو برابر شود که هزینه‌های انرژی و استهلاک دستگاه‌ها را افزایش داده است. همچنین هر واحد شالیکوبی به‌طور متوسط ۱۲ تا ۱۴ کارگر با دستمزد بالا را به‌کار گرفته که جابجایی گونی‌های سنگین شالی و برنج سفید را انجام می‌دهند.
با وجود افزایش کارمزد، واحدهای مدرن شالیکوبی توانسته‌اند ضایعات کیفی تبدیل شالی به برنج سفید را به ۵ تا ۷ درصد کاهش دهند. این موضوع موجب تولید برنج سفید با کیفیت بالاتر و کاهش شکستگی دانه‌ها شده که در نهایت می‌تواند به سود کشاورزان منجر شود. همچنین از هر ۱۰۰ کیلو شالی، حدود ۲۷۰ کیلوگرم سبوس قابل مصرف برای دام و طیور تولید می‌شود که طبق مقررات باید به کشاورز تحویل داده شود یا از کارمزد او کسر گردد.
با آغاز برداشت شالی از ۱۴۰ هزار هکتار اراضی استان، بازار عمده‌فروشی برنج در مازندران رونق نسبی گرفته است. روزانه حدود ۴۰۰ تن شالی در واحدهای شالیکوبی استان به برنج سفید تبدیل می‌شود. گزارش‌های میدانی نشان میدهد که خرید و فروش برنج نو به‌صورت عمده‌ای آغاز شده، اما اختلاف قیمت میان کشاورزان و خریداران همچنان پابرجاست.
قیمت‌های پیشنهادی کشاورزان؛ واقع‌گرایی یا آرمان‌گرایی؟
کشاورزان با توجه به هزینه‌های چند برابری تولید، قیمت مورد انتظار خود را بین ۲۱۰ تا ۲۲۰ هزار تومان برای هر کیلو برنج طارم محلی و هاشمی عنوان می‌کنند. این در حالی است که خریداران عمده حاضر به پرداخت ۱۹۰ تا ۲۰۰ هزار تومان هستند. این اختلاف قیمت باعث شده بسیاری از کشاورزان در فروش محصول خود تردید داشته باشند و منتظر افزایش بیشتر قیمت بمانند.
قیمت برنج طارم محلی و هاشمی که سال گذشته بین ۷۵ تا ۹۵ هزار تومان معامله می‌شد، امسال در عمده‌فروشی به ۳۰۰ هزار تومان و در خرده‌فروشی به ۳۵۰ هزار تومان رسیده است. این جهش قیمتی حتی برای مردم مازندران نیز باورنکردنی بوده و نشان‌دهنده تغییرات شدید در بازار برنج داخلی است.
با توجه به افزایش هزینه‌های تولید، بالا رفتن قیمت برنج تا حدودی منطقی به‌نظر می‌رسد. اما این افزایش باید با در نظر گرفتن توان خرید مصرف‌کنندگان و سیاست‌های حمایتی دولت همراه باشد. اگرچه کشاورزان تنها راه درآمد خود را فروش محصول می‌دانند، اما قیمت‌های بالا می‌تواند منجر به کاهش تقاضا و رکود بازار شود.
دولت در سال‌های اخیر با نوسازی واحدهای شالیکوبی و ارائه تسهیلات به کشاورزان تلاش کرده تا کیفیت تولید را افزایش دهد. اما در شرایط فعلی، نیاز به سیاست‌گذاری دقیق‌تری برای کنترل قیمت‌ها، حمایت از تولیدکنندگان و حفظ تعادل بازار احساس می‌شود. یکی از راهکارها می‌تواند تعیین سقف کارمزد شالیکوبی‌ها و الزام به تحویل سبوس به کشاورزان باشد.
برنج مازندران در دوراهی کیفیت و قیمت
افزایش ۵۰ درصدی کارمزد شالیکوبی‌ها در مازندران، اگرچه با دلایل منطقی از سوی صاحبان واحدهای تولیدی همراه است، اما فشار سنگینی بر دوش کشاورزان گذاشته است. در حالی که کیفیت برنج تولیدی بهبود یافته و بازار عمده‌فروشی رونق نسبی دارد، اختلاف قیمت میان تولیدکننده و خریدار می‌تواند تهدیدی برای پایداری این رونق باشد.
در نهایت، آینده بازار برنج مازندران در گرو تعامل منطقی میان کشاورزان، شالیکوبی‌داران، دولت و مصرف‌کنندگان است. اگر این تعامل به‌درستی شکل گیرد، می‌توان امیدوار بود که برنج ایرانی نه‌تنها در کیفیت، بلکه در قیمت نیز جایگاه مناسبی در سفره‌های مردم داشته باشد.
- نویسنده : سمانه اسلامی
