به گزارش خبرنگار ملکان – سمانه اسلامی
مازندران، نگین سبز شمال ایران، همواره به خاطر طبیعت بکر و آب و هوای مطبوعش شناخته شده است. اما این روزها، آسمان این خطه زیبا، رنگ دیگری به خود گرفته است. آلودگی هوا، مهمانی ناخوانده‌ای است که سال‌هاست ساکنان این استان را آزار می‌دهد. در کنار عوامل شناخته شده‌ای مانند ریزگردها، خودروهای فرسوده و خشکی تالاب‌ها، اکنون پدیده بلندمرتبه‌سازی نیز به عنوان یکی از عوامل تشدید کننده آلودگی هوا در مازندران مطرح شده است.
کم و گران بودن زمین در مازندران منجر به آن شده تا شیوه بلند مرتبه سازی بیشتر در اولویت برنامه کاری و ساخت و سازهای این استان قرار بگیرد، بدیهی است که بلند مرتبه سازی هم مانند هر پدیده دیگری دارای جنبه‌های مثبت و منفی است، مانند هر نوآوری دیگر نمی‌توان جلوی این نوآوری را در صنعت ساختمان گرفت.
این فناوری‌ها امروزه در دنیا به صورت یک معماری نوین معمول شده است. در کشورهای صنعتی و غیر صنعتی، شهرهای کوچک و بزرگ و به ویژه در کلان شهرها، شاهد قد کشیدن این سازه‌ها هستیم.
پدیده دائمی مهاجرت، افزایش جمعیت شهرها، محدودیت زمین‌های شهری، افزایش تقاضای مسکن وخدمات، مشکلات ترافیکی، خواسته یا ناخواسته بلند مرتبه سازی را به یکی از ملاحظات و ضرورت‌های امروزی در شهرسازی مبدل ساخته؛ واقعیتی که مثل هر پدیده دیگری دارای جنبه‌های مثبت و منفی و کارکردهای آشکار و پنهان است.
بلندمرتبه‌سازی؛ ضرورتی ناگزیر یا تهدیدی زیست‌محیطی؟
کمبود زمین و افزایش جمعیت در مازندران، باعث شده تا ساخت و سازهای بلندمرتبه در شهرهای این استان رونق بگیرد. این پدیده، اگرچه می‌تواند به تامین مسکن و افزایش ظرفیت شهری کمک کند، اما در عین حال، می‌تواند تبعات منفی زیست‌محیطی جدی نیز به دنبال داشته باشد
در مازندران نیز محدودیت و ارزشمند بودن زمین باعث شده تا این پدیده نامیمون سریعتر در استان پاگشایی کند و رواج یابد، به طوری که در ماههای اخیر موضوع بلند مرتبه سازی به صورت جدی در دستور کار شهرداران برخی شهرهای این خطه از شمال کشور قرار گرفت که این امر به همراه دیگر چالش های ناشی از پسروی آب دریای خزر نگرانی های را برای کارشناسان محیط زیست ایجاد کرد.
هوای مازندران به واسطه عواملی نظیر ریزگردها، خشک شدن تالاب ها و پسروی آب دریای خزر خوب نیست و بسیاری از روزهای در این فصل سردسال مازندرانی ها و آنانی که دلخوش تنفس هوای سالم عاری از آلودگی در این استان را داشته اند با روزهای دودآلود مواجه شدند.
بر اساس مطالعه صورت گرفته در سال ٢٠١٧ مشخص شد که آب خزر تا سال ٢٠۵٠ پسروی خواهد داشت و این پسروی بنا به گفته کارشناسان به علت تغییر اقلیم است که احتمال افزایش هم دارد در حالی که حدود ۵۰ درصد پسروی دریایی خزر به سرعت تبخیر آب در آن بر می گردد و در صورتی این روند با این سرعت ادامه یابد ٢٠ تا ٢۵ درصد مساحت خزر در بخش شمالی که سواحل روسیه را شامل می شود، کاهش خواهد داشت.
مدیر مرکز ملی مطالعات و تحقیقات دریای خزر پیشتر از کاهش ۳۸ سانتی‌متری سطح آب دریای خزر در سه سال گذشته خبر می دهد و می گوید که در اثر کاهش ۱۷۰ سانتی متری سطح آب دریای خزر از سال ۱۳۷۴ تاکنون، عقب‌نشینی قابل‌ملاحظه دریا و افزایش عرصه ساحلی در سواحل شمالی کشور رخ داده است.
سیده معصومه بنی‌هاشمی در گزارش خود می افزاید که نتایج مطالعات میدانی نشان می‌دهد تنها از سال ۱۳۹۳ تا ۱۴۰۰ با کاهش حدود ۵۰ سانتی‌متری سطح آب، حدود ۱۰ تا ۱۰۰ متر پسروی دریای خزر در سواحل مختلف به وقوع پیوسته است و بر مبنای مطالعات اندازه‌گیری دقیق زمینی در ایستگاه‌های شاخص ساحلی دریای خزر، این مسئله موجب افزایش قابل‌توجه محدوده ساحل در طول بیش از ۸۵۰ کیلومتر سواحل شمالی کشورمان شده است. انتظار می‌رود با شدت یافتن روند کاهشی آب، شاهد پسروی بیشتر دریا و خارج شدن بخش‌های بیشتری از بستر دریا در آینده باشیم.
ایجاد چالش در زیرساخت ها، کاربری های اقتصادی، اجتماعی، اختلال در روند فعالیت بنادر و دریانوردی، صید و صیادی، خشک شدن ذخایر آبی وابسته به دریای خزر (تالاب ها – خلیج ها) افزایش عرصه ساحل، دخل و تصرف انسانی به حریم دریای و اثرات منفی بر آبخوان های ساحلی از جمله اثرات عقب نشینی و کاهش تراز سطح دریای خزر از جمله تبعات منفی ناشی از عقب نشینی دریای خزر است.
اکنون بنا به اظهار نظر کارشناسان و دست اندرکاران حفاظت محیط زیست یک پایِ موضوع آلودگی هوا در همین پسروی آب دریای خزر و بلند مرتبه سازی در نزدیکی سواحل دریا است.
تأثیر بلندمرتبه‌سازی بر کیفیت هوا
مدیر کل حفاظت از محیط زیست مازندران به وضعیت پسروی آب و روی آوردن برخی افراد به ساخت و ساز غیرمجاز در سواحل دریای خزر به عنوان یکی از ابرچالش های موجود پیش روی محیط زیست در استان نام برد.
حسینعلی ابراهیمی کارنامی افزود : براساس مطالعات علمی و کارشناسی که از سوی مراکز ذیصلاح کشوری انجام شده است دریای خزر طی سالهای اخیر پسروی داشته است.
وی ادامه داد: این پسروی ها اثرات و تبعات خود را نه تنها در بخش های زیرساختی همچون تاسیسات گردشگری و یا نیروگاهی وارد کرده است توانسته در بخش محیط زیستی نیز تاثیر بگذارد.
به گفته مدیر کل حفاظت از محیط زیست مازندران حتی معضل پسروی آب دریای خزر و چالش های آن باعث شده تا استاندار نیز در این خصوص اعلام نظر کند.
پیشتر استاندار مازندران در ۱۶ دی ماه در بررسی مشکلات نیروگاه نکا گفت: که بررسی کاهش سطح و عقب نشینی آب دریای خزر که عامل محدودیت تولید و تهدیدی برای واحدهای بخار نیروگاه نکا است در دستور کار قرار دارد و در این راستا پیشگیری و برنامه ریزی لازم می بایست از سوی دستگاه های مربوطه انجام شود.
یونسی رستمی ضمن اشاره به پیگیری های لازم از سوی وزیر نیرو از انتقال توربین واحد یک گازی طرح توسعه نیروگاه سیکل ترکیبی جدید نیروگاه نکا به استان خبر داد و افزود: این توربین تا اواخر بهمن ماه، وارد نیروگاه نکا می شود.
نماینده عالی دولت در مازندران ضمن اشاره به پیگیری های لازم از سوی وزیر نیرو از انتقال توربین واحد یک گازی طرح توسعه نیروگاه سیکل ترکیبی جدید نیروگاه نکا به استان خبر داد و افزود: این توربین تا اواخر بهمن ماه، وارد نیروگاه نکا می شود و حداکثر تا ۶ ماه آینده و پیک مصرف تابستان نصب می شود.
استاندار مازندران گفت: نصب این توربین زمان بر بوده و با نصب این توربین و سایر تجهیزات مربوط به واحد یک گازی جدید، ۱۸۳ مگاوات به ظرفیت تولید شبکه برق مازندران اضافه خواهد شد.
نفس‌های به شماره افتاده
وی ادامه داد : پسروی آب دریای خزر نخستین تبعات آن احتمال تجاوز به حریم دریا را زیاد می کند که دستگاه های متولی در ساحل می بایست تدابیر لازم را اقدام و اجرایی کنند.
ابراهیمی کارنامی توضیح داد: بلندمرتبه سازی با اصول شهرسازی در ساحل انجام نشود می تواند رویِ کیفیت هوای شهرهای ساحلی اثر مستقیم بگذارد.
وی ادامه داد: در شهرها و نقاط ساحلی مازندران در شب ها وزش باد از دریا به سمت ساحل و روزها به صورت برعکس است و این روند خود در انتقال و جابجایی آلودگی هوا تاثیر بسیاری دارد.
مدیر کل حفاظت از محیط زیست مازندران گفت:اما به دلیل بلند مرتبه سازی در خط ساحلی دریای خزر این جریان انتقال و جابجایی با مشکل مواجه شده و به نوعی تنفس این شهرها را دچار اخلال کرده است.
وی افزود : همین موضوع باعث شده به دلیل جابجا نشدن آلودگی هوا در شهرهای ساحلی در فصول گرم سال مردم نفس کشیدنشان با مشکل مواجه شود در حالی که همگان تصور می کنند که این مساله ناشی از شرجی بودن هوا است.
مدیر کل حفاظت از محیط زیست مازندران توضیح داد: در زمان حاضر با توجه به تجهیزات موجود میزان ثبت این ذرات در مدت ۲۴ ساعته فراهم نیست تا بتوانیم به نتیجه خارج از استاندارد بودن هوا برسیم.
وی ادامه داد: اما با وجود همین میزان تجهیزات و امکانات موجود برای ثبت آلودگی هوا در مازندران شاهد ثبت آلودگی لحظه ای در استان هستیم.
ابراهیمی کارنامی از چالوس، آمل و نکا به عنوان نقاطی نام برد که آلودگی لحظه ای هوا در آنها ثبت شده و خارج از استاندارد نیز بوده است و گفت که به طوری که چالوس به عنوان سرسبزترین نقطه کشور با این وضعیت آلودگی هوا مواجه شده است.
آلودگی هوا، تهدیدی جدی برای سلامت انسان‌ها و محیط زیست است. در مازندران، این تهدید، با عواملی مانند بلندمرتبه‌سازی و خشکی دریا، ابعاد جدیدی به خود گرفته است. برای مقابله با این چالش، نیازمند عزم جدی مسئولان، همکاری مردم و اجرای راهکارهای علمی و کارآمد هستیم.
